Các bậc cha mẹ ngày nay thường nắm vững kiến thức về các bệnh tâm lý liên quan đến hình ảnh cơ thể, chẳng hạn như chứng biếng ăn (anorexia). Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo về một vấn đề ít được nhắc đến hơn nhưng đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở các bé trai: chứng mặc cảm cơ bắp, hay còn gọi là “bigorexia”.
Bà Kara Becker, một chuyên gia trị liệu về rối loạn ăn uống và giám đốc chương trình quốc gia tại Newport Healthcare, giải thích với HuffPost: “Bigorexia là một tình trạng tâm lý và là một dạng rối loạn mặc cảm ngoại hình, liên quan đến việc nhìn nhận sai lệch về bản thân, tập trung đặc biệt vào kích thước cơ bắp và vẻ bề ngoài.”
Sự ám ảnh về cơ thể vạm vỡ
Người mắc chứng bigorexia luôn bị ám ảnh bởi ý nghĩ mình chưa đủ đô con hoặc vạm vỡ, ngay cả khi họ đã sở hữu thân hình của một lực sĩ thể hình. Tiến sĩ Amy Gooding, nhà tâm lý học lâm sàng tại Trung tâm Phục hồi Ăn uống Baltimore, cho biết: “Các cá nhân này thường nhìn nhận cơ thể mình nhỏ bé hoặc ít cơ bắp hơn thực tế.”
Sự lo lắng thái quá này dẫn đến những hành vi thiếu lành mạnh như tập thể dục điên cuồng và thay đổi chế độ ăn uống khắc nghiệt để cơ thể trở nên khô mỡ nhất có thể. Một nghiên cứu năm 2019 chỉ ra rằng 22% nam thiếu niên đã thực hiện các hành vi ăn uống rối loạn nhằm tăng cơ bắp, bao gồm việc sử dụng thực phẩm chức năng và thậm chí là thuốc steroid.
Ông Jason Nagata, bác sĩ nhi khoa chuyên về rối loạn ăn uống ở nam giới, lưu ý rằng số ca nhập viện vì rối loạn ăn uống ở nam giới đã tăng vọt kể từ năm 2002. Ông cảnh báo rằng chứng bệnh này thường bị bỏ qua vì những hành vi của người bệnh (như tập gym liên tục) lại chính là điều mà xã hội hay các phòng tập thường cổ vũ.
Mạng xã hội: Con dao hai lưỡi
Các chuyên gia đồng ý rằng sự bùng nổ của mạng xã hội là nguyên nhân chính thúc đẩy sự gia tăng của bigorexia. Nam giới ngày nay chịu áp lực phải trưng bày cơ thể mình nhiều hơn bao giờ hết, đặc biệt là qua các tài khoản của những người có sức ảnh hưởng (influencer).
Giáo sư tâm lý học Joseph J. Trunzo tại Đại học Bryant chỉ ra một ví dụ điển hình về diễn viên Hugh Jackman. Để hóa thân thành nhân vật Wolverine trên màn ảnh, nam tài tử này phải tập luyện nhiều giờ mỗi ngày và tuân thủ quy trình nhịn uống nước (dehydration) có giám sát y tế để cơ bắp nổi lên rõ rệt.
“Hầu hết những đứa trẻ 15 tuổi không nghĩ đến những sự thật khắc nghiệt đó khi nhìn thấy hình ảnh vạm vỡ của Jackman. Thay vào đó, chúng cảm thấy bất mãn với cơ thể của chính mình,” Giáo sư Trunzo giải thích.
Thêm vào đó, việc sử dụng các bộ lọc (filter), góc chụp, ánh sáng và chỉnh sửa ảnh đã tạo ra những tiêu chuẩn phi thực tế. Giáo sư Trunzo nhấn mạnh: “Đó là một công thức dẫn đến thảm họa tâm lý cho những người trẻ tuổi dễ bị tác động.”
Phụ huynh có thể làm gì?
Để giúp con em mình, các chuyên gia đưa ra một số lời khuyên cụ thể:
- Thảo luận về thực tế ảo: Thay vì cấm đoán hoàn toàn mạng xã hội, cha mẹ hãy nói chuyện với con về những gì chúng thấy. Hãy đặt câu hỏi: “Con nghĩ bức ảnh này có thật không? Người này đã phải làm gì để trông như vậy?”
- Đề cao giá trị phẩm chất: Nhấn mạnh vào lòng tốt, sự sáng tạo, khiếu hài hước thay vì chỉ tập trung vào ngoại hình.
- Làm gương: Cha mẹ cần chú ý cách bản thân nói về cơ thể mình và thái độ đối với việc ăn uống, tập luyện trước mặt con cái.
- Giải thích về sự đa dạng: Hãy dạy trẻ rằng sự đa dạng về hình dáng cơ thể là điều tự nhiên và tốt đẹp, giống như sự đa dạng của các loài động thực vật trong tự nhiên.
Dấu hiệu cảnh báo và cách tìm sự giúp đỡ
Bác sĩ Nagata chia sẻ các dấu hiệu cảnh báo mà phụ huynh cần lưu ý:
- Trẻ dành tất cả thời gian thức để tập thể dục và cảm thấy tội lỗi nếu không đến phòng gym.
- Trẻ không còn ăn cơm chung với gia đình hoặc bạn bè vì tuân thủ chế độ dinh dưỡng cứng nhắc.
- Sự ám ảnh về cân nặng và cơ bắp làm ảnh hưởng đến việc học tập và các mối quan hệ xã hội.
Nếu nghi ngờ con mình đang gặp khó khăn, cha mẹ cần hành động ngay. Việc can thiệp sớm là rất quan trọng. Hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhi khoa hoặc các chuyên gia sức khỏe tâm thần để có phương án điều trị thích hợp. Đừng để sự im lặng hay sự bình thường hóa của xã hội làm hại đến sức khỏe và tương lai của trẻ.
Nguồn: Huffpost
