Bão và xăng! -

DAVID LE

Wipha mà Việt Nam gọi là Bão số 3 đang hăm dọa vùng biển Thái Bình Dương từ Bắc Á đến Đông Nam Á. Cơn bão này gió mạnh cấp 12 tức khoảng 117km/h đang tràn vào các quốc gia ven Thái Bình Dương, và trung tâm bão là Hong Kong và Quảng Châu của Trung Quốc. Trước đây vài ngày, chỉ cái đuôi của bão với mưa lớn, giông gió mạnh đã ảnh hưởng đến Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan… và tạo ra một số thiệt hại đáng kể về nhà cửa, xe cộ. Ngay cả Lào, Thái Lan cũng bị.

Ở Việt Nam dù bão chưa tới và còn cách vài trăm cây số, từ hôm 21/7, ảnh hưởng của bão đã khiến cả nước phải báo động từ Bắc chí Nam và đã có một số thiệt hại. Nổi cộm là vụ lật tàu du lịch trên vịnh Hạ Long làm 35 người chết khiến dân tình rúng động. Nhà cầm quyền trong nước phải báo động việc chống bão. Hầu hết tàu thuyền du lịch, đánh cá đều phải nằm bờ, các phi trường, đặc biệt là phi trường Vân Đồn-nơi gần tâm bão-phải đóng cửa, phải ngưng các chuyến bay, học sinh miền Bắc phải nghỉ học… Đã có hàng trăm căn nhà bị tốc mái, hàng ngàn cây cối trồng ven đường trong nội thành Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng, Quảng Ninh, Tây Ninh, Đồng Tháp..bị trốc gốc đè xe cộ và người đi đường. Ở một vùng núi tỉnh Nghệ An, nước còn ngập tới nóc nhà dân. Dĩ nhiên, bên cạnh mưa to gió lớn còn có việc hồ nước thủy điện… xả lũ!

Trong khi đó, một cơn bão khác đang diễn ra khiến dân chúng toàn quốc thật sự lo lắng. Đó là việc nhà cầm quyền quyết định “cấm vận xe gắn máy chạy xăng” với lý do “chống ô nhiễm môi trường!” Chống ô nhiễm thì cần rồi bởi các thành phố lớn của Việt Nam nổi tiếng là ô nhiễm! Quyết định này, ban đầu chỉ dành riêng cho vành đai 1 Hà Nội, tức trung tâm Hà Nội hiện nay, bắt đầu cấm xe gắn máy xăng từ tháng 7 năm 2026. Sau quyết định của cấp trên, chủ tịch Hà Nội lập tức cho rằng “xe gắn máy chạy xăng gây ô nhiễm” ở thành phố này, và hứa sẽ “hỗ trợ” ba triệu đồng cho mỗi xe chuyển đổi sang xe điện. Số tiền hỗ trợ này khiến dân tình nghe xong thì cười muốn đứt ruột, vì ba hay bốn triệu đồng chỉ đủ mua một chiếc xe đạp chớ còn rất xa với giá xe gắn máy chạy điện, dù là xe điện nổi tiếng là hàng dỏm như xe Túng Của!

Điểm quan trọng là nhà cầm quyền trung ương lẫn Hà Nội không cho biết việc thay đổi này sẽ ảnh hưởng thế nào đối với dân chúng và các thiết chế khác. Tỉ dụ như nếu phải đi xe điện thì tiền điện có tăng không? Hiện nay giá điện đang cao và hứa hẹn sẽ tăng thêm. Rồi khả năng cung ứng điện cho cư dân buộc phải “sạc điện” cho xe như thế nào? Và việc chuyển đổi này có thật sự sẽ giảm ô nhiễm hay không?

Dù chưa có biện pháp rõ ràng, nhưng việc quyết định chuyển đổi xe gắn máy xăng sang xe gắn máy điện đã lan tới Sài Gòn. Nhà cầm quyền Sài Gòn cũng ra thông báo sẽ chuyển đổi 400 ngàn xe gắn máy chạy xăng của những người chạy xe công nghệ, tức giới chạy xe ôm, Uber, Grab…tức những người chuyên vận chuyển người, thức ăn, hàng hóa dân dụng…, trong thời gian tới. Thậm chí có ý kiến còn đề nghị nhà cầm quyền “cấm xe gắn máy chạy xăng đăng ký chạy xe công nghệ!” So với Hà Nội, Sài Gòn mềm dẻo hơn với thời gian chuyển đổi dài hơn, song cũng là cú đấm mạnh vào người nghèo. Hình như không có nhà giàu nào tham gia đội ngũ chạy xe gắn máy công nghệ ở Sài Gòn! Theo Le tui thì hầu như tất cả những tài xế xe công nghệ đều là người nghèo thành thị hoặc nông thôn vào thành phố kiếm sống qua ngày. Mỗi ngày họ kiếm được vài trăm ngàn đồng [khoảng 20 đến 40 Mỹ kim] là giỏi. Có người chạy một chuyến xe dài khoảng 20 cây số chỉ được chừng năm tới tám Mỹ kim. Nếu ở Việt Nam, ở Sài Gòn, các bạn sẽ thấy cảnh một chiếc xe gắn máy cũ xì è ạch chở một đống hàng hóa từ chợ hoặc từ siêu thị về nhà ai đó, thì mới hiểu. Một cuốc xe như vậy họ chỉ kiếm được vài chục tới một trăm ngàn đồng là cùng.

Người Việt có câu “nghèo mắc cái eo,” nghĩa là đã nghèo rồi lại còn gặp khó. Bởi mỗi chiếc xe gắn máy chạy xăng họ đang có là cả một gia tài được tích góp lâu hoặc vay mượn. Họ kiếm tiền được mỗi ngày chỉ đủ nuôi bản thân hoặc gia đình và không dư dả gì. Nay chuyển đổi, tức là buộc họ phải tốn thêm một khoản chi phí lớn mà không phải người nào cũng có thể có khả năng đáp ứng! Nếu không có khả năng chuyển đổi, mai này cuộc sống của họ sẽ ra sao? Hỏi tức là đã trả lời, bởi câu trả lời đã xuất hiện ngay trước mắt.

Sau vụ cháy cư xá Độc Lập ở phường Phú Thọ Hòa [tức phường Tân Quý quận Tân Phú cũ] là chết tám người khiến nhiều khu chung cư, cư xá, nhà trọ…không cho sạc xe điện qua đêm. Bởi các khu nhà trọ thường nhỏ, hẹp và lụp xụp, đường điện thường dành cho tiêu dùng nếu sạc xe điện có khả năng cháy nổ cao. Mà mỗi khi cháy nổ thì thiệt hại không nhỏ về vật chất và con người. Hầu hết những người chạy xe công nghệ đều là dân nhập cư, phải ở nhà mướn, nhà trọ nhỏ với chi phí thấp. Nếu phải chạy xe điện, cần sạc pin mỗi ngày mà không được thì sinh kế sẽ ra sao khi hệ thống sạc xe điện còn quá ít không đáp ứng được nhu cầu? Chưa kể rồi đây giá điện sẽ tăng, sẽ thêm gánh nặng cho người nghèo!

Trong tình thế như vậy, thì báo Tiền Phong đã tổ chức một hội thảo về “chuyển đổi xe xăng sang xe điện” tại Hà Nội sáng ngày 21/7. Điều bất ngờ là Bộ Môi trường tại hội thảo cho biết nhận định của Bộ là “ô nhiễm các phương tiện giao thông ở Hà Nội chỉ chiếm 15%.” Trong khi đó, Hà Nội lại báo cáo rằng, “xe gắn máy chạy xăng gây ô nhiễm 60%!” Vậy là sao?Nếu cơn bão Wipha làm thiệt hại đáng lo khiến nhà cầm quyền trung ương phải báo động, thì “cơn bão” cấm xe xăng buộc chạy xe điện càng đáng lo hơn nhưng…

Wipha Vịnh Hạ Long