VŨ QUỐC NAM
Trong thế giới không ngừng vận động của các trào lưu chăm sóc sức khỏe, nơi mà mỗi ngày dường như lại có một “siêu thực phẩm” mới xuất hiện, có một thức uống đang lặng lẽ tạo nên tiếng vang lớn trên các trang mạng xã hội: cà phê nấm. Khi nghe đến cụm từ này, có lẽ nhiều người trong chúng ta sẽ hình dung ra một cảnh tượng khá kỳ lạ – những cây nấm rơm, nấm hương quen thuộc trong bếp được thả vào tách cà phê buổi sáng. Một sự kết hợp thật khó tưởng tượng, phải không?
Tuy nhiên, tôi xin quý vị hãy an tâm. Thực tế của cà phê nấm hoàn toàn khác xa với hình dung đó. Nó không có vị của nấm nấu canh, cũng không sử dụng những loại nấm thông thường mà chúng ta vẫn mua ở chợ. Vậy thì, thức uống đang gây xôn xao này thực chất là gì? Liệu nó có thực sự mang lại những lợi ích đáng ghi nhớ cho sức khỏe như lời đồn, hay đây chỉ là một chiêu thức quảng cáo tinh vi khác nhắm vào nỗi lo âu về sức khỏe của con người hiện đại?
Giải mã cà phê nấm
Trước hết, chúng ta cần hiểu rõ bản chất của cà phê nấm. Đây không phải là một phát minh mới mẻ gì cho lắm, mà là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Cốt lõi của nó là sự pha trộn giữa bột cà phê xay và bột chiết xuất từ các loại nấm dược liệu. Những cái tên thường được nhắc đến trong thành phần bao gồm Linh Chi (Reishi), Chaga, và Hầu Thủ (Lion’s Mane). Đây không phải là những loại nấm dùng để chế biến các món ăn hàng ngày, mà là những loại nấm đã được sử dụng trong y học cổ truyền qua nhiều thế kỷ vì những đặc tính đặc biệt của chúng.
Một trong những câu hỏi đầu tiên mà mọi người thường đặt ra là: “Uống cái này có vị giống như uống súp nấm không?” Câu trả lời là không. Quá trình chiết xuất và chế biến đã loại bỏ gần như hoàn toàn hương vị đặc trưng của nấm. Thay vào đó, bột nấm thường mang đến một hương vị đất nhẹ nhàng, đôi khi có chút béo ngậy, mà nhiều người cho rằng nó hòa quyện một cách đáng ngạc nhiên với vị đắng quen thuộc của cà phê. Các nhà sản xuất còn khéo léo thêm vào các hương vị như cacao hay vani để làm cho thức uống trở nên hấp dẫn hơn nữa. Hầu hết các sản phẩm này đều ở dạng hòa tan, rất tiện lợi cho một buổi sáng bận rộn; bạn chỉ cần hòa bột với nước nóng là đã có ngay một ly cà phê “tăng cường”.
Những hứa hẹn về sức khỏe
Vậy tại sao người ta lại sẵn lòng trả một cái giá cao hơn cho một ly cà phê có pha bột nấm? Sức hấp dẫn chính nằm ở những lợi ích mà các loại nấm dược liệu này hứa hẹn sẽ mang lại.
Đầu tiên, và có lẽ là quan trọng nhất đối với nhiều người, đó là lượng caffeine thấp hơn. Cà phê nấm thường chỉ chứa khoảng một nửa lượng caffeine so với một tách cà phê thông thường. Điều này có ý nghĩa gì? Nó có nghĩa là bạn vẫn có được sự tỉnh táo cần thiết để bắt đầu ngày mới, nhưng lại có thể tránh được cảm giác bồn chồn, lo lắng, hay “say” caffeine mà nhiều người gặp phải. Các chuyên gia dinh dưỡng giải thích rằng các hợp chất trong nấm, như polysaccharides, có thể hỗ trợ duy trì năng lượng một cách bền bỉ, giúp bạn tránh được tình trạng sụp đổ năng lượng đột ngột vào giữa buổi chiều.
Thứ hai là khả năng giúp cơ thể quản trị sự căng thẳng. Đây là một điểm son trong thời đại mà ai cũng phải đối mặt với áp lực. Một số loại nấm, đặc biệt là Linh Chi, được xếp vào nhóm “adaptogen” – một thuật ngữ dùng để chỉ các loại thảo dược có thể giúp cơ thể thích nghi và điều hòa phản ứng trước các tác nhân gây căng thẳng. Thay vì làm tăng đột biến cortisol (một loại hormone căng thẳng) như cà phê thông thường có thể gây ra, cà phê nấm được cho là giúp duy trì năng lượng một cách ôn hòa hơn, từ đó có thể góp phần cải thiện tâm trạng.
Ngoài ra, người ta còn nói về việc cà phê nấm hỗ trợ sức khỏe đường ruột và sự quân bình đường huyết. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh một điểm: dù trên mạng xã hội có nhiều lời bàn tán về việc cà phê nấm giúp giảm cân, hiện tại vẫn chưa có nghiên cứu khoa học nào xác tín cho tuyên bố này. Nó có thể là một phần của một lối sống lành mạnh giúp bạn quản trị cân nặng, nhưng chắc chắn nó không phải là một viên thuốc thần kỳ.
Góc phản biện
Tuy nhiên, tôi cho rằng cà phê nấm là một hiện tượng lạ, phản ảnh một cách rõ nét xu hướng của xã hội hiện đại: chúng ta luôn tìm kiếm những giải pháp “cho tất cả mọi vấn đề”, những sản phẩm không chỉ thỏa mãn một nhu cầu mà còn phải mang lại nhiều lợi ích cộng thêm. Chúng ta muốn uống cà phê để tỉnh táo, nhưng lại sợ tác dụng phụ của nó. Cà phê nấm xuất hiện như một câu trả lời hoàn hảo: vừa có cà phê, vừa có “sức khỏe”, lại vừa hợp thời.
Mặc dù vậy, chúng ta cũng cần phải có một cái nhìn sáng suốt. Những lợi ích được quảng cáo của nấm dược liệu, dù có nền tảng từ y học cổ truyền, phần lớn vẫn cần được khoa học hiện đại nghiên cứu sâu rộng hơn để đưa ra những kết luận chắc chắn. Giá thành của sản phẩm cũng là một vấn đề. Liệu những lợi ích tiềm năng có xứng đáng với chi phí bỏ ra hay không?
Cuối cùng, việc lựa chọn có nên thử cà phê nấm hay không hoàn toàn phụ thuộc vào mỗi người. Nếu bạn là người nhạy cảm với caffeine, nếu bạn đang muốn có một nguồn năng lượng nhẹ nhàng hơn, hay đơn giản là bạn tò mò về những trào lưu mới, thì việc thử một tách cà phê nấm cũng chẳng hại gì. Nó có thể sẽ trở thành một phần yêu thích trong thói quen hàng ngày của bạn.
Có lẽ tốt nhất, chúng ta nên tiếp nhận nó với một tinh thần cởi mở nhưng cũng đầy thận trọng. Đừng xem nó như một liều thuốc chữa bách bệnh. Hãy lắng nghe cơ thể mình, và hãy nhớ rằng, không có một loại “siêu thực phẩm” nào có thể thay thế cho một chế độ ăn uống quân bình và một lối sống lành mạnh. Cà phê nấm, dù sao đi nữa, vẫn chỉ là cà phê – một thức uống để thưởng thức, chứ không phải một phép màu để giải quyết mọi vấn đề về sức khỏe.
Riêng người Việt Nam chúng ta thì có lẽ ít người nghĩ đến sức khỏe khi uống cà phê. Người ta thích uống cà phê để nhớ về dĩ vãng, để thương để nhớ một cuộc tình nào ở ngày xưa xa lắc. Và riêng tôi, chỉ xin một ly cà phê sữa nóng đặc quánh, trong một quán cà phê lụp xụp, với băng nhạc nhão và những bài hát thân quen…
