TRẦN HỮU NGƯ
Một thời thanh xuân đã đi qua…
Sau 1975, tôi bỏ quê chạy về Saigon, “xin nhận nơi đầy làm quê hương.” Quê tôi là một vùng biển, một bãi ngang với một xóm chài chừng 50 nóc gia, sống bằng nghề đánh bắt cá biển với những phương tiện thô sơ, nhưng đem lại hiệu quả, vào những mùa biển êm, cá xuất hiện. Nếu không có ngọn hải đăng Kê Gà cách xóm tôi chừng ba cây số về hướng Đông, thì không ai biết quê tôi ở đâu?
Xóm biển quê tôi có rất nhiều cây bàng trồng trên bãi cát biển, một loại cây chịu sương gió, hơi biển thổi vào, quanh năm không ai bón phân, tưới nước mà bàng vẫn sống tươi tốt. Khi tôi sinh ra thì đã có những cây bàng này rồi!
Những buổi mai thuyền cá ra khơi, xóm còn lại những người già và trẻ con, khi mặt trời nắng lên, cây bàng là nơi tụ tập vui đùa của trẻ con, và người già, ngồi dựa gốc cây bàng chờ ghe cá về. Ngày ấy, quê tôi là một vùng “xôi đậu,” ban ngày quốc gia, ban đêm Việt Cộng, vậy mà đời sống quê tôi rất thanh bình, thanh bình đến kỳ lạ! Bây giờ, có khi tôi tự hỏi: Ngày ấy bên nào là Xôi, bên nào là Đậu? Từ năm 1962, dân làng tôi, bỏ mồ mả ông bà, bỏ xóm chài thơ mộng đã từng nuôi sống dân quê tôi đi về một nơi xa lắm! Và nơi đây trở thành vùng oanh kích tự do. Nhưng sau 1975, Xôi Đậu được nấu chung, nhưng ăn riêng!
Có lần, tôi trở lại quê mình, biển còn đây, bãi cát còn còn đây, nhưng những cây bàng không còn, bàng đã chết, vì vắng người, bàng sống với ai? Nên nhớ rằng, cỏ cây, hoa lá, được người trồng, nay mà thiếu hơi người, nó sẽ không sống nỗi!
Ngày đó, dù chiến tranh dữ dội, những cây bàng vẫn sống tươi tốt, động cát biển Kê Gà vẫn sừng sửng hiên ngang thách thức với thời gian. Nhưng sau hòa bình, những cây bàng đã chết, động cát biển thì bị phá nát do bàn tay con người, họ đào động cát biển để tìm Titan, và những tỉ phú các nơi đổ về đây, san cát, tạo mặt bằng, chiếm thế thượng phong, cất những căn có hình thù kỳ dị, không giống ai.
Nay, nghe nhạc phẩm “Cây bàng thời gian,” tôi bỗng nhớ cây nhớ cây bàng biển, nhớ ca sĩ Ngọc Tân, nhớ quê nhà những ngày tháng cũ…
Nhớ những ngày xưa trên bãi biển khi hoàng hôn buông xuống, con sóng biển vỗ nhẹ bờ, những ngọn gió biển mang hơi nước phả nhẹ vào mặt, tôi cũng đã từng nhớ ai đó, và đã từng chờ đợi ai đó dưới gốc bàng?
So với cây dừa ở quê tôi xứ biển, cây bàng cho tôi nhiều kỷ niệm, dù những kỷ niệm ngắn.
Lá bàng ngày còn xanh cho tôi bóng mát, lá bàng vàng rụng xuống trên đất cát biển, rồi được gió thổi bay đi, cho tôi cảm giác bình yên của những chiều trên bãi biển, và trái bàng chín cho hột bàng thơm ngon. Cây bàng ở biển thường có những chiếc lá vàng to hơn lá bàng ở thành phố? Tôi đã từng lượm lá bàng làm chiếc quạt của những ngày trời nóng. Cây bàng với những chiếc lá vàng to, tạo bóng mát nhỏ, của một thời tôi dựa cây bàng mà ngủ.
Xa cây bàng biển đã lâu. Bây giờ tôi là dân thành phố. Ở Saigon, bây giờ mà tìm cây bàng hơi bị khó. Người ta đã chặt hết vì sợ gió thổi ngã đè học sinh và trường học, ngoài đường thì không còn một cây bàng “làm thuốc” vì nghe thầy dùi nói rằng, rễ bàng ăn hư đường?
Có những buổi mai, tôi lang thang vào những con đường vắng, gần nhà, không biết để làm gì, chỉ biết đi là đi! “Đi cho chân cứng đá mềm!” Hờ hững quan sát, coi có cái gì lạ không? Saigon cũng rất lạ, là nhà ở sát vách với nhau cũng không biết nhau? Bao nhiêu năm ra vào con đường này, vậy mà tôi không thấy cây bàng, (đây là cây bàng còn sót lại đứng cạnh hàng rào nhà trường) xanh tươi tỏa bóng mát xuống cái sân nhỏ của một ngôi trường rất nhỏ, cho những em bé cũng rất nhỏ vui đùa.
Cây bàng, một loại cây cho bóng mát thân yêu của làng quê, những năm chưa biết điện là gì, nơi tụ tập của những đứa trẻ, ngay cả người lớn có đôi khi ngồi dựa gốc bàng với đôi mắt liu-diu những trưa hè. Cây bàng còn cho trái chín vàng, gió phe phẩy rụng xuống, lượm đập lấy hột, ăn, bùi, béo… bá cháy!
Đi bộ ở Saigon, vì đã già, nên tôi sợ mình loạng choạng gặp tại nạn bất ngờ, nên mắt cứ như mắt ngựa ngó thẳng, sợ đụng! Thình lình một con chim nhỏ xíu, “ét” một tiếng, rồi soạt bay đi. Tôi không vội, dừng lại, ngước lên, thấy… cây bàng.
Cây bàng, cây bàng… tôi thầm reo…, và biết bao kỷ niệm thời xa vắng hiện về.
Và tôi thầm hát nhỏ bài ca “Cây bàng thời gian” của Lê Vinh. Một bài thơ không biết của Nguyễn Vĩnh Hà, hay Nguyễn Bảo Chân (?) mà nếu xem lại bài thơ và bài hát thì có nhiều đoạn trong bài hát khác với bài thơ “Cây bàng thời gian.” Có thể nhạc sĩ Lê Vinh mượn ý của bài thơ chăng? Nhưng, nếu mượn ý, cũng phải để tên tác giả bài thơ chứ? Và trong CD “Vầng trăng và con đường” (The moon and the road) do Ngọc Tân ca, được Saigon Audio phát hành từ năm 1996, cũng không thấy để tên tác giả bài thơ, chỉ thấy một mình tên nhạc sĩ Lê Vinh, mà không ai kiện cáo gì? (Tôi nói điều này, cũng có thể tôi nhầm chăng?)
Cây bàng sinh ra không có giá trị về gỗ, trái, lá…, mà chỉ cho ta bóng mát, vậy mà bàng đã đi vào thơ ca. Cây bàng, nơi hẹn hò, chờ đợi, đến và đi, và đến mùa lá vàng, bàng rụng, cho ta chiếc lá to như chiếc quạt mo của Thằng Bờm. Cuộc đời bàng có khi thọ hơn cuộc đời con người, và bàng cho ta kỷ niệm bóng mát cuộc đời.
Ngọc-Tân (1948 – 2004), người ca sĩ tên tuổi không xa lạ với những ai yêu mến âm nhạc. Cuộc đời anh “ba chìm bảy nổi, chín cái lênh-đênh.” Và trời bắt anh phải xa cuộc đời vì bạo bệnh ở lứa tuổi 56 – một lứa tuổi “ăn nên làm ra”- của đời một ca sĩ. Giá như bây giờ anh còn, anh sẽ hát với những tiếng “nấc” vô tiền khoáng hậu! Và cũng giá như anh không chết sớm, anh sẽ “nấc” Boléro khó co ai sánh kịp?
Tôi mê tiếng hát Ngọc-Tân, anh đích thực là một tiếng hát “Nam tính.” Anh có tiếng hát trời cho, mà không ca sĩ nào bắt chước được. Anh “nấc” trong một âm vực cao, thấp khó mà dùng lời để nói hết được. Anh “nấc” mà không rên, anh nghẹn mà không nuốt lời, giọng ca lưng-chừng giữa sáng và tối, có khi vồn vã, có khi ngập ngừng, có khi đứt nhưng không lìa, nhỏ không đột ngột, rồi rất nhỏ!
Và trong ca khúc “Cây bàng thời gian,” giọng Ngọc Tân cùng tiếng Piano thoáng dịu, sắc sảo, rải nhẹ như những hạt mưa, để nhớ và “thèm lay ướt một vòm cây xanh cũ.” (Chữ “thèm”, dùng đẹp quá!)
Nhạc Việt-Nam sau 1975, thỉnh thoảng ta bắt gặp một vài bài hát nhẹ như sương mai, vàng tươi như lá mùa thu, ngân vang như tiếng chuông chiều xa thẳm, và những bài nhạc như chắt mót lại tình yêu của một thời khó quên, những cuộc tình cao bay xa chạy, đau như có muối xát trong lòng. “Cây bàng thời gian” nằm trong số những bài hát lãng mạn đó, khó nhạt nhòa:
“… Có ai chờ anh
Ai chờ anh dưới mưa
Như ngày xưa em từng chờ đợi
Đôi vai ướt đẫm…
Cây bàng xinh
Lặng lẽ bên đường…
Em ra đi
Đêm mưa thành cổ tích
Kỷ niệm xưa còn lại nhớ thương
Một mình anh chơ vơ hờn trách
Lá bàng ơi
Giờ ở bay nơi đâu
Xa nhau anh nhận lỗi về anh
Chỉ mong sao đừng nhạt phai kỷ niệm
Xa nhau anh mong em đừng lãng quên
Và thời gian như tàn phai lá bàng
Xa nhau anh không quên được nỗi nhớ
Giá như trở lại quá khứ
Có còn em
Ướt lạnh đứng chờ…”
Một bài hát buồn mà không thảm, ướt mà không át, bi mà không lụy, một thứ văn hóa yêu thương, lãng mạn trên cả tuyệt vời của những người chỉ “có chết mới chia lìa đôi lứa.”
Thành kính thắp một nén nhang thắp cho Ngọc-Tân, người ca sĩ đã bị đời dày vò, bệnh tật hành hạ, anh ra đi để lại tiếng hát của một thời đọa đầy.
Còn tôi, lững thững trong nỗi nhớ, mơ hồ trong niềm quên, dạt dào từ xa thẳm, mà hỏi rằng:
–Có ai chờ tôi nữa không Như ngày xưa em từng chờ đợi?
Similar articles: https://www.toiyeutiengnuoctoi.com/category/sang-tac/ky-su-but-ky/
