Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng ít nhất một lần tự hỏi: Bí quyết để sống lâu, sống khỏe là gì? Chúng ta tìm kiếm câu trả lời trong những cuốn sách dày cộm, trong những chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, hay trong những chương trình thể dục đòi hỏi nhiều công sức. Thế nhưng, có lẽ câu trả lời lại giản dị và sâu sắc hơn nhiều, đến từ một người đã trải qua hơn một thế kỷ đầy biến động của lịch sử. Đó là Bác sĩ Howard Tucker, người ở tuổi 102 vẫn được công nhận là bác sĩ hành nghề lớn tuổi nhất thế giới. Cuộc đời và những chia sẻ của ông không chỉ là những lời khuyên về y tế, mà còn là một bài học triết lý sâu sắc về cách sống một cuộc đời trọn vẹn và đáng ghi nhớ.
Khi nhìn vào “sơ yếu lý lịch” của Bác sĩ Tucker, người ta không khỏi kinh ngạc. Ông nhận bằng tiến sĩ y khoa từ năm 1947, phục vụ trong Hải quân Hoa Kỳ trong Thế chiến thứ Hai và Chiến tranh Triều Tiên. Điều đáng nhớ hơn nữa là vào năm 67 tuổi, độ tuổi mà nhiều người đã an hưởng tuổi già, ông lại quyết định theo học luật và thi đậu vào Đoàn Luật sư Tiểu bang Ohio, song song với việc tiếp tục công tác của một nhà thần kinh học. Ngay cả khi đại dịch COVID-19 ập đến, ông vẫn góp sức mình để giúp đỡ bệnh nhân. Vậy, động lực phi thường nào đã giúp một người ở tuổi xưa nay hiếm vẫn giữ được sự minh mẫn và lòng nhiệt huyết đến vậy?
“Kẻ thù của trường thọ”
Một trong những quan điểm gây ngạc nhiên nhất của Bác sĩ Tucker chính là: “Nghỉ hưu là kẻ thù của sự trường thọ“. Trong một xã hội mà phần lớn chúng ta đều đếm ngược từng ngày đến lúc được về hưu, coi đó là phần thưởng cho cả một đời lao động, thì câu nói này quả thật đi ngược lại với suy nghĩ của số đông. Nhưng hãy thử lắng nghe lập luận của ông. Ông không nói suông, mà dựa trên những bằng chứng khoa học cho thấy rằng mỗi năm làm việc thêm sẽ giúp giảm nguy cơ suy giảm trí nhớ.
Quá trình làm việc đòi hỏi chúng ta phải liên tục đưa ra quyết định, phải giao thiệp xã hội, và chính những điều này làm chậm lại sự suy thoái của nhận thức. Nó quay về với một nguyên lý rất căn bản mà ai cũng biết: “dùng nó hoặc mất nó”. Nếu bạn không dùng đến bộ óc của mình, bạn sẽ mất nó. Chúng ta thường nghĩ về việc tập thể dục cho cơ bắp, nhưng lại quên mất rằng bộ não cũng cần được “tập thể dục” hàng ngày. Sự trì trệ về tinh thần khi về hưu, khi không còn những thách thức công việc, có thể là một cú sốc lớn đối với bộ não, đẩy nhanh quá trình lão hóa.
Dĩ nhiên, không phải công việc nào cũng mang lại lợi ích. Bác sĩ Tucker cũng kể về một bệnh nhân của mình, một nữ thư ký đã bị đột quỵ ở tuổi 42 chỉ vì áp lực công việc quá lớn. Lời khuyên của ông trong trường hợp đó là hãy tìm một công việc khác, một người chủ khác. Điều này cho thấy, vấn đề không phải là “làm việc”, mà là “làm một công việc có ý nghĩa và giữ cho tinh thần năng động”. Việc tiếp tục làm việc sau tuổi nghỉ hưu, hay tìm kiếm một công việc mới, một đam mê mới, chính là cách để giữ cho ngọn lửa trí tuệ luôn bùng cháy.
Vận động, không thuốc lá, và lòng vị tha
Khi được hỏi về ba thói quen lành mạnh mà ông tâm đắc nhất, câu trả lời của Bác sĩ Tucker vừa quen thuộc lại vừa mới mẻ: “Hãy năng động về thể chất và tinh thần, tuyệt đối không hút thuốc lá, và đừng nuôi dưỡng lòng thù hận”.
Việc vận động và không hút thuốc thì có lẽ ai cũng đã rõ. Ông kể lại một câu chuyện đáng suy ngẫm từ thời còn là sinh viên y khoa. Một bác sĩ phẫu thuật đã chỉ ra mối tương quan đáng báo động giữa sự gia tăng tỷ lệ hút thuốc ở phụ nữ và sự gia tăng của bệnh ung thư phổi, vốn trước đây được cho là “bệnh của đàn ông”. Điều kinh ngạc là đã có thời, chính các bác sĩ lại khuyên bệnh nhân hút thuốc để “giảm cảm giác thèm ăn và làm dịu thần kinh”. Câu chuyện này là một lời báo động về việc chúng ta cần phải cẩn trọng trước những thói quen được xã hội chấp nhận, điển hình như việc sử dụng cần sa ngày nay mà ông cũng tỏ ra lo lắng.
Tuy nhiên, lời khuyên thứ ba mới thực sự khiến chúng ta phải suy ngẫm: đừng nuôi dưỡng lòng thù hận. Tại sao lòng thù hận lại liên quan đến tuổi thọ? Bác sĩ Tucker giải thích một cách rất khoa học: “Khi bạn căm ghét, bạn đang tự đày đọa thể xác của mình”. Mạch của bạn đập nhanh hơn, huyết áp tăng cao. Nó tạo ra một trạng thái căng thẳng sinh lý tương tự như bất kỳ sự lo lắng nào khác. Lòng căm thù không làm hại người khác nhiều bằng làm hại chính bản thân người mang nó. Từ bỏ sự thù hận không chỉ là một hành động cao thượng, mà còn là một liệu pháp y tế hữu hiệu để bảo vệ trái tim và tâm hồn của chính mình.
Triết lý trung dung và niềm vui sống
Trong một thế giới đầy những xu hướng ăn kiêng cực đoan, Bác sĩ Tucker lại là một người ủng hộ sự điều độ. Ông kể lại câu chuyện về hai nhân vật lịch sử nổi tiếng: nhà viết kịch George Bernard Shaw và Thủ tướng Anh Winston Churchill. Shaw sống thọ nhờ chế độ ăn chay, không rượu, không cà phê. Churchill cũng sống rất thọ dù ưa thích rượu mạnh, thịt trong mỗi bữa ăn và hút xì gà. Bác sĩ Tucker dí dỏm cho rằng ông “thông minh hơn cả hai” vì ông không tin vào sự cực đoan.
Chế độ ăn của ông rất đơn giản: trái cây và bánh mì nướng cho bữa sáng, thường bỏ bữa trưa khi còn bận rộn với bệnh nhân, và bữa tối có thịt gà, cá hoặc đôi khi là bít tết ăn kèm với rau. Ông cho phép mình thưởng thức một ly rượu martini và gần đây, ở tuổi ngoài 100, ông thậm chí còn ăn kem và bánh rán nhiều hơn trước.
Thông điệp ở đây là gì? Đó là hãy lắng nghe cơ thể mình và tận hưởng cuộc sống. Việc ép mình vào một khuôn khổ ăn uống hay tập luyện quá khắc nghiệt có thể gây hại nhiều hơn lợi. Tất nhiên, điều này không có nghĩa là buông thả. Nền tảng vẫn là thực phẩm lành mạnh, tránh đồ chiên rán hay nhiều đường. Và có một ngoại lệ tuyệt đối: không bao giờ hút thuốc lá!
Sức mạnh của sự kết nối con người
Cuối cùng, một trong những bí quyết không thể thiếu làm nên cuộc đời đáng ngưỡng mộ của Bác sĩ Tucker chính là sức mạnh của các mối quan hệ. Ông có một cuộc hôn nhân hạnh phúc kéo dài gần 68 năm và tình bạn với những người trẻ hơn mình hàng chục tuổi. Ông chia sẻ rằng chính những người bạn trẻ tuổi này đã kích thích ông suy nghĩ tốt hơn, giữ cho ông luôn được kết nối với cuộc sống.
Triết lý về sự kết nối này cũng được ông áp dụng trong y khoa. Dù công nhận những tiến bộ vượt bậc của công nghệ chẩn đoán hình ảnh như CT và MRI, ông vẫn luôn nhắc nhở các sinh viên của mình rằng đừng bao giờ chỉ dựa vào máy móc. “Hãy tìm hiểu bệnh nhân của bạn. Hãy hiểu toàn bộ bức tranh lâm sàng”. Đối với ông, khía cạnh con người trong y học, sự giao tiếp và thấu cảm, vẫn luôn quan trọng hơn bao giờ hết, bất chấp mọi tiến bộ công nghệ.
Cuộc đời và những chia sẻ của Bác sĩ Howard Tucker là một minh chứng sống động rằng tuổi tác thực sự chỉ là một con số tương đối. Chắc chắn, gen và sự may mắn đóng một vai trò không nhỏ, nhưng chính những lựa chọn hàng ngày của chúng ta mới là yếu tố quyết định. Đó là lựa chọn tiếp tục làm việc và học hỏi, lựa chọn vận động thay vì ngồi yên, lựa chọn tha thứ thay vì oán hận, lựa chọn sự điều độ thay vì cực đoan, và quan trọng nhất, lựa chọn trân trọng những mối quan hệ và tận hưởng niềm vui giản dị của cuộc sống.
Theo: https://www.nationalgeographic.com/health/article/howard-tucker-neurologist-longevity
