DETROIT, Michigan — Một nhà nghiên cứu của Đại học Michigan và bạn trai cô ta đối mặt với các cáo buộc nghiêm trọng vì nỗ lực buôn lậu một loại nấm độc hại vào Hoa Kỳ. Bộ Tư pháp Hoa Kỳ cho biết, hai người công dân Trung Quốc này bị buộc tội âm mưu và buôn lậu sau khi cố gắng mang vào Hoa Kỳ một loại nấm độc “mầm bệnh sinh học nguy hiểm”.
Văn phòng Biện lý Hoa Kỳ tại Đông phần Michigan đã cáo buộc Yunqing Jian, một nhà nghiên cứu tại Đại học Michigan, và Zunyong Liu, một nhà nghiên cứu tại Đại học Chiết Giang ở Trung Quốc, đã cùng nhau buôn lậu các mẫu Fusarium graminearum vào Hoa Kỳ. Loại nấm này gây ra bệnh mốc đầu trên lúa mì, lúa mạch, ngô và các loại cây trồng khác, ảnh hưởng đến phẩm chất cây trồng và năng suất. Các đợt bùng phát dịch bệnh đã được thông báo ở nhiều quốc gia.
Các chất độc do nấm tạo ra có thể gây nôn mửa và tổn thương gan. Một bài báo trên một tạp chí khoa học mô tả nấm này là “một vũ khí khủng bố nông nghiệp tiềm năng có thể dùng để nhắm mục tiêu vào cây lương thực”, theo một bản tuyên thệ của Đặc vụ FBI Edward Nieh.
Theo bản tuyên thệ, Liu, 34 tuổi và Jian, 33 tuổi, đang nghiên cứu các mầm bệnh sinh học có thể gây bệnh cho cây trồng. Jian làm việc với tư cách là nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ tại Phòng thí nghiệm Tương tác Thực vật-Vi sinh vật phân tử tại Đại học Michigan ở Ann Arbor.
Các công tố viên nói rằng Liu đã cố gắng buôn lậu các mẫu nấm từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ vào tháng 7 năm 2024 khi đến thăm Jian, bạn gái của anh ta. Họ nói rằng các sĩ quan Quan Thuế và Biên phòng đã chặn Liu tại Phi trường Detroit Metropolitan và thẩm vấn anh ta. Các sĩ quan đã tìm thấy bốn túi nhựa trong suốt chứa các chủng Fusarium graminearum khác nhau, giấu trong một búi khăn giấy nhàu nát trong ba lô của anh ta.
Theo bản tuyên thệ của FBI, Liu ban đầu nói với các sĩ quan rằng anh ta không biết các mẫu vật đó vào túi của mình bằng cách nào. Sau khi thẩm vấn thêm, anh ta nói với các sĩ quan Quan Thuế và Biên phòng rằng anh ta đã giấu các mẫu vật “vì anh ta biết có những hạn chế về việc nhập cảng các vật liệu này”, và anh ta dự định nhân bản các chủng để tạo ra nhiều mẫu vật hơn và tiến hành nghiên cứu trên các mẫu vật tại phòng thí nghiệm nơi bạn gái anh ta làm việc.
Khi các đặc vụ FBI thẩm vấn, Jian đã nói rằng cô ta không biết gì về việc buôn lậu của Liu. Tuy nhiên, các liên lạc điện tử giữa hai người cho thấy họ đã trao đổi trước đó về việc vận chuyển vật liệu sinh học “thường dùng cho nghiên cứu học thuật” và họ có thể đã cùng nhau buôn lậu hạt giống vào Hoa Kỳ vào tháng 8 năm 2022, bản tuyên thệ cho biết.
Liu đã bị trục xuất về Trung Quốc, trong khi Jian bị bắt giữ và xuất hiện tại tòa án vào thứ Ba. Một công phòng được chỉ định cho vụ việc của cô ta đã không hồi âm yêu cầu bình luận từ The Washington Post vào sáng thứ Tư.
Trong một tuyên bố vào thứ Ba, Đại học Michigan nói: “Chúng tôi mạnh mẽ lên án bất kỳ hành động nào tìm cách gây hại, đe dọa an ninh quốc gia hoặc làm suy yếu sứ mệnh công cộng quan trọng của trường đại học. Điều quan trọng cần lưu ý là trường đại học đã không nhận được bất kỳ khoản tài trợ nào từ chính phủ Trung Quốc liên quan đến nghiên cứu do các cá nhân bị cáo buộc thực hiện. Chúng tôi đã và sẽ tiếp tục hợp tác với cơ quan thi hành luật pháp liên bang trong cuộc điều tra và truy tố đang diễn ra”.
Cheyvoryea Gibson, Đặc vụ Phụ trách Văn phòng FBI Detroit, nói rằng Jian và Liu “đã lợi dụng quyền tiếp cận các cơ sở phòng thí nghiệm… để tham gia vào việc buôn lậu mầm bệnh sinh học, một hành động gây ra mối đe dọa sắp xảy ra đối với an toàn công cộng”. Giám đốc FBI Kash Patel đã xác nhận vào thứ Ba rằng Jian đã bị bắt giữ. Ông nói “bằng chứng cho thấy” cô ta “bày tỏ lòng trung thành với Đảng Cộng sản Trung Quốc và đã nhận được tài trợ từ chính phủ Trung Quốc cho công việc tương tự về mầm bệnh này ở Trung Quốc”. Bản tuyên thệ của FBI nêu rõ rằng các đặc vụ đã khám xét máy tính xách tay của Jian và tìm thấy một tài liệu cô ta đã ký chứa một tuyên bố ủng hộ và tư cách thành viên trong Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Gần 100 triệu công dân Trung Quốc là thành viên ĐCSTQ, và tư cách thành viên thường được coi là một yêu cầu để thăng tiến sự nghiệp ở Trung Quốc, bao gồm cả những người làm việc trong giới học thuật.
Lin Jian, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã được hỏi về vụ việc trong một cuộc họp báo vào thứ Tư. Ông nói rằng ông không biết về vụ việc, đồng thời nói thêm rằng “chính phủ Trung Quốc luôn yêu cầu công dân của mình ở nước ngoài phải tuân thủ luật pháp và quy định địa phương, và sẽ bảo vệ các quyền hợp pháp và lợi ích chính đáng của công dân Trung Quốc ở nước ngoài”.
Tuần trước, Ngoại trưởng Marco Rubio nói rằng Hoa Kỳ sẽ “tích cực thu hồi thị thực đối với các sinh viên Trung Quốc, bao gồm cả những người có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc hoặc đang học các lĩnh vực quan trọng”. Bộ Ngoại giao cáo buộc ĐCSTQ lợi dụng các trường đại học Mỹ hoặc ăn cắp các công nghệ của Hoa Kỳ. Động thái này đã đẩy hàng ngàn sinh viên Trung Quốc tại Hoa Kỳ vào tình trạng không chắc chắn.
Nguồn: https://www.washingtonpost.com/nation/2025/06/04/fungus-chinese-researchers-us-agroterrorism-weapon/
