Vào tháng 5/2023, khi Emma Cardinal, một chuyên gia trị liệu theo phương pháp toàn diện (holistic practitioner) 32 tuổi, mang thai, cô đã dự định sinh con tại nhà với sự hỗ trợ của các nữ hộ sinh chuyên nghiệp. Sống tại một thị trấn ở British Columbia, nơi có truyền thống văn hóa phản kháng (counter-culture) mạnh mẽ, việc sinh con tại nhà là ưu tiên của nhiều phụ nữ trong cộng đồng của cô.
Tuy nhiên, mọi chuyện thay đổi khi Cardinal tình cờ nghe được một chương trình phát thanh (podcast) từ Free Birth Society (FBS). Trong tập phim có tựa đề “Giải mã siêu âm cùng Yolande Clark,” cựu doula (người hỗ trợ tinh thần khi sinh) người Canada tên là Yolande Norris-Clark đã đưa ra những tuyên bố sai lệch, liên kết việc siêu âm với bệnh tự kỷ và tăng động giảm chú ý (ADHD), đồng thời khẳng định rằng “siêu âm gây tổn thương, biến đổi và phá hủy các tế bào”.
Norris-Clark, sinh ra tại Vancouver, hiện được xem là người có ảnh hưởng lớn nhất thế giới về trào lưu “free birth” (sinh con tự do – sinh con mà không có sự can thiệp y tế). Cô cũng là nhân vật chủ chốt của FBS, một công ty Hoa Kỳ do đối tác kinh doanh Emilee Saldaya điều hành. FBS quảng bá một phiên bản cực đoan của việc sinh con tự do, trong đó phụ nữ từ chối mọi hình thức chăm sóc tiền sản và sinh con mà không có bác sĩ hay nữ hộ sinh hiện diện.
Hậu quả của niềm tin mù quáng
Bị ảnh hưởng bởi những thông tin sai lệch này, Cardinal trở nên khiếp sợ việc siêu âm. Cô đã liên lạc với một phòng khám nữ hộ sinh địa phương nhưng bị từ chối phục vụ vì cô kiên quyết không thực hiện siêu âm – một quy trình bắt buộc để đảm bảo an toàn. Thay vào đó, sau khi nghe khoảng 100 tập podcast của FBS, Cardinal quyết định tự sinh con.
Kết cục thật bi thảm. Con trai của Cardinal, bé Floyd, đã chết trong bụng mẹ (stillborn) vào tháng 3/2024. Trong quá trình chuyển dạ, Cardinal thấy phân su (meconium) trong nước ối – một dấu hiệu cho thấy thai nhi đang gặp nguy hiểm – nhưng cô đã bỏ qua vì FBS dạy rằng điều đó là “hoàn toàn bình thường”.
Sau cái chết của con trai, Cardinal phải nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng huyết và hôn mê. Cô phải trải qua nhiều cuộc phẫu thuật để sửa chữa những tổn thương sau sinh. Nhìn lại, cô nhận ra thông tin từ FBS là “thiếu sót, thiên lệch và giáo điều”.
Một cuộc điều tra gần đây của tờ Guardian đã xác định được 48 trường hợp thai chết lưu, tử vong sơ sinh hoặc các tổn hại nghiêm trọng khác liên quan đến các bà mẹ hoặc người đỡ đẻ có liên hệ với FBS. Ước tính công ty này đã thu về hơn 13 triệu USD kể từ năm 2018.
Những “bà đỡ” được đào tạo qua Zoom
FBS không chỉ bán các khóa học video mà còn vận hành “Trường Radical Birthkeeper”, nơi đã đào tạo 850 “bà đỡ đích thực” từ hơn 30 quốc gia. Khóa học này chỉ diễn ra trong ba tháng qua Zoom, với phần lớn nội dung tập trung vào phát triển bản thân và kỹ năng kinh doanh thay vì kiến thức y khoa về sinh nở.
Alexandra Smith, 29 tuổi, sống tại Đảo Vancouver, là một nạn nhân khác. Cô đã thuê một “Radical Birthkeeper” (RBK) được đào tạo bởi FBS để hỗ trợ mình. Smith tin vào những lời quảng cáo bóng bẩy rằng những người này là “nữ hộ sinh được đào tạo nhưng không đăng ký”.
Khi Smith chuyển dạ, người đỡ đẻ nghiệp dư này tỏ ra hoàn toàn lúng túng và thụ động, giống như “con nai đứng trước đèn pha” xe hơi. Khi bé Aksel ra đời vào ngày 7/5/2023, dây rốn của bé trắng bệch và bé không phản ứng. Người đỡ đẻ đã không thực hiện hồi sức cấp cứu, và Smith phải tự mình ra lệnh gọi cấp cứu 911.
Bé Aksel bị tổn thương não nghiêm trọng do thiếu oxy và qua đời sau 6 tháng rưỡi sống thực vật.
Lỗ hổng trong hệ thống và sự cực đoan
Tại sao những phụ nữ này lại tin vào FBS? Canada là một quốc gia rộng lớn với nhiều “sa mạc nữ hộ sinh” (khu vực thiếu hụt dịch vụ đỡ đẻ chuyên nghiệp). Thêm vào đó, đại dịch Covid-19 đã làm xói mòn niềm tin vào hệ thống y tế, khiến nhiều người tìm đến các cộng đồng thay thế.
Tuy nhiên, những người đứng đầu FBS như Norris-Clark lại giữ những quan điểm cực đoan đến mức khó tin. Trong các lớp học kín, Norris-Clark từng nói với học viên rằng cô “không tin trọng lực là có thật” và “không tin vào thuyết vi trùng”. Cô thậm chí còn hướng dẫn học viên có thể cắt dây rốn bằng một “cái nĩa gỉ sét cũ” vì cho rằng rủi ro nhiễm trùng là gần như bằng 0%.
Hiện nay, chính quyền Canada đang nỗ lực ngăn chặn các hoạt động hành nghề không phép này. Gloria Lemay, 78 tuổi, một người đỡ đẻ không phép nổi tiếng và là người thầy cũ của Norris-Clark, đang chờ xét xử vì tội ngộ sát sau cái chết của một trẻ sơ sinh vào tháng 1/2024.
Những bi kịch của Emma Cardinal và Alexandra Smith là lời cảnh báo đắt giá về sự nguy hiểm của việc đặt niềm tin vào các trào lưu y tế không có căn bản khoa học trên mạng xã hội. Như Smith chia sẻ trong nỗi đau mất con: “Thật khó để nghĩ về việc mọi chuyện có thể đã khác đi như thế nào.”
Theo: The Guardian
