Những sở thích được cho là “của bà ngoại” như đan thêu đang có sự trở lại ngoạn mục, đặc biệt là trong thế hệ trẻ. Đây không chỉ đơn thuần là một trào lưu hoài cổ. Các nghiên cứu khoa học thần kinh gần đây cho thấy những thú tiêu khiển đòi hỏi sự khéo léo của đôi tay này có thể là một trong những cách đơn giản nhất để bảo vệ sức khỏe của não bộ khi chúng ta già đi.
Vậy khoa học nói gì về điều này?
Tiếng lách cách nhịp nhàng của những que đan, cảm giác mềm mại của sợi len lướt qua đầu ngón tay, và logic đầy thỏa mãn của việc đan, vặn, lặp lại. Hóa ra, những hành động này không chỉ tạo ra một chiếc khăn choàng. Chúng đang kích hoạt một loạt các hệ thống phức tạp trong não của bạn.
Đan thêu kết hợp sự phối hợp vận động tinh vi, lập kế hoạch sáng tạo và chuyển động nhịp nhàng của cả hai tay, tất cả diễn ra cùng một lúc. Theo nhà trị liệu Emily Sharp, sự kích thích hai bên này, tương tự như phương pháp được dùng trong trị liệu EMDR, có liên quan đến việc giảm mức độ cortisol (hormone gây căng thẳng), tăng cường serotonin và dopamine, và cải thiện khả năng điều hòa cảm xúc.
Alvaro Pascual-Leone, giáo sư thần kinh học tại Trường Y Harvard, giải thích rằng hoạt động này cũng tác động đến hệ thống dopamine của não bộ, giúp cải thiện sự tập trung và có thể trì hoãn sự suy giảm nhận thức do tuổi tác. Không giống như sự tăng vọt dopamine chớp nhoáng từ việc lướt mạng xã hội hay ăn đường, việc đan thêu mang lại một phần thưởng chậm rãi và ổn định hơn cho não bộ. Ông Pascual-Leone nhấn mạnh: “Một chức năng ổn định, dễ chịu của não thì tốt hơn là một cuộc nhậu hóa chất”.
Sức mạnh của việc học hỏi
Tuy nhiên, có một điểm đáng chú ý. Nếu bạn đã là một người đan thêu lão luyện, lợi ích lớn nhất cho não bộ có thể đã không còn nữa.
Giáo sư Pascual-Leone chỉ ra rằng lợi ích nhận thức không nằm ở bản thân công việc, mà nằm ở tiến trình học hỏi một điều gì đó mới mẻ. “Nếu bạn chưa bao giờ đan, thì đan thêu là hoàn hảo,” ông nói. “Nhưng nếu bạn là một người đan chuyên nghiệp… mục tiêu là làm cho bộ não của bạn hoạt động để giải quyết một thử thách mà nó chưa từng làm trước đây”.
Khi bạn thử thách bộ não với những nhiệm vụ không quen thuộc, nó sẽ thắp sáng những con đường thần kinh mới. Khi một kỹ năng đã trở nên thành thạo, bạn cần phải liên tục tìm kiếm những thử thách mới để duy trì sự dẻo dai của não bộ.
Hỗ trợ quá trình lão hóa khỏe mạnh
Việc tham gia vào các sở thích kích thích trí não trong suốt cuộc đời vô cùng quan trọng, bởi vì sự suy giảm nhận thức có thể bắt đầu phát triển nhiều thập kỷ trước khi có bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào.
Đối với những bộ não đang già đi, các sở thích sáng tạo giống như những bài tập thể dục cho tinh thần, giúp củng cố các kết nối thần kinh và sự linh hoạt theo thời gian. Các hoạt động như chần bông, thêu chữ thập, khắc gỗ, hay làm gốm đều mang lại những lợi ích tương tự.
Không giống như các ứng dụng trò chơi trí tuệ, những sở thích thủ công này còn mang lại lợi ích về mặt cảm xúc và xã hội. Việc tham gia các nhóm đan thêu hoặc lớp học thủ công có thể giúp giảm cảm giác cô đơn và tạo ra sự gắn kết, đặc biệt là trong những giai đoạn chuyển tiếp lớn của cuộc đời như khi về hưu. Thực tế, những người tham gia các hoạt động này thường cho biết họ cảm thấy hạnh phúc hơn, khỏe mạnh hơn và hài lòng hơn với cuộc sống.
Nghiên cứu thậm chí còn cho thấy rằng ngay cả ở những người mắc bệnh Parkinson, các liệu pháp nghệ thuật sáng tạo cũng giúp cải thiện trí nhớ, sự khéo léo và khả năng phục hồi cảm xúc, cho thấy rằng không bao giờ là quá muộn để bắt đầu.
Theo: National Geographic
