Ông Nguyễn Tùng Phong, Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng công trình thủy lợi, thừa nhận các đợt mưa lũ cực đoan vừa qua đã bộc lộ hàng loạt vấn đề trong hoạt động hồ chứa, cho thấy hệ thống đang đứng trước những thách thức hoàn toàn mới.
Theo tổng hợp trước mùa mưa 2025, chỉ có 19% hồ có thiết bị quan trắc chuyên dùng; 9% hồ được kiểm định an toàn; 30% có phương án ứng phó khẩn cấp. Toàn quốc mới có 411 hồ được xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu – loại dữ liệu đặc biệt quan trọng cho hệ thống cảnh báo sớm.
Nhiều quy trình vận hành hiện được xây dựng dựa trên số liệu cũ, không phản ánh tình trạng 2–3 năm gần đây. Điều này khiến khi xảy ra mưa lớn, lượng nước đổ về thực tế có thể gấp 4–6 lần trung bình tháng, thậm chí vượt xa nhiều kỷ lục trong quá khứ. Không ít hồ chứa chủ động hạ mực nước do dự báo chưa chắc chắn, khiến hiệu quả tích nước và cắt lũ bị giảm. Các hồ chỉ có đập tràn tự do, không có cửa van điều tiết càng dễ rơi vào tình trạng bị động khi mưa lớn dồn dập.
Công tác cảnh báo lũ cũng còn hạn chế khi nhiều hồ vẫn thông báo thủ công qua điện thoại hoặc công văn, dễ gây chậm trễ trong bối cảnh mưa lũ diễn biến nhanh và phức tạp.
Hiện mới 30% hồ chứa có phương án ứng phó tình huống khẩn cấp; 51% có phương án bảo vệ; chỉ 9% được kiểm định an toàn đập; 31% có quy trình vận hành; 19% lắp thiết bị quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng; và chỉ 11% cắm mốc phạm vi bảo vệ. Ông Phan Tiến An, Trưởng phòng An toàn hồ đập và hồ chứa nước thuộc Cục Quản lý xây dựng công trình thủy lợi, cho biết.
