Hãy tưởng tượng một sân vận động bóng đá chứa đầy 56.000 người. Đây là nhóm 0,001% những người giàu nhất trên Trái Đất. Số tài sản mà nhóm nhỏ này sở hữu nhiều gấp ba lần tổng tài sản của 2,8 tỷ người nghèo nhất thế giới cộng lại. Đây không chỉ là câu chuyện về người giàu, mà là câu chuyện về một hệ thống đang ưu đãi thiểu số trong khi đẩy đa số tụt lại phía sau.
Bức tranh về sự chênh lệch
Bản Phúc Trình Bất Bình Đẳng Thế Giới 2026 (World Inequality Report 2026), do Trường Kinh tế Paris công bố tuần này, đã đưa ra những con số biết nói. Dựa trên dữ liệu từ 200 nhà nghiên cứu tại 70 quốc gia, bản phúc trình cho thấy:
Về lợi tức (tiền kiếm được hàng năm): Nhóm 50% dân số nghèo nhất thế giới chỉ kiếm được 8% tổng lợi tức toàn cầu. Trong khi đó, nhóm 10% giàu nhất chiếm tới 53%.
Về tài sản (nhà cửa, đất đai, cổ phiếu): Sự chênh lệch còn khủng khiếp hơn. Nhóm 10% giàu nhất sở hữu 75% tài sản toàn cầu. Ngược lại, một nửa dân số thế giới (nhóm dưới đáy) chỉ sở hữu vỏn vẹn 2%.
Để dễ hình dung, nếu thế giới là một chiếc bánh, thì nhóm 10 người giàu nhất đã lấy đi trên 3/4, để lại mẩu bánh nhỏ xíu chưa đầy 1/4 cho 90 người còn lại chia nhau.
Tầng lớp trung lưu đang co cụm
Một điểm đáng chú ý là sự suy giảm của tầng lớp trung lưu. Vào năm 1980, nhóm 40% ở giữa (tầng lớp trung lưu) kiếm được 42% lợi tức toàn cầu. Ngày nay, con số này giảm xuống còn 38%. Phần lợi tức mà tầng lớp trung lưu mất đi đã chảy thẳng vào túi của nhóm 10% giàu nhất.
Trong 30 năm qua, nhóm siêu giàu (0,001% dân số) đã tăng gần gấp đôi tỷ phần tài sản của họ. Tài sản của họ tăng trưởng với tốc độ 8% mỗi năm, nhanh gấp đôi so với tốc độ tăng trưởng của nhóm 50% nghèo nhất.
Tại sao điều này quan trọng?
Sự tập trung của cải quá mức này ảnh hưởng trực tiếp đến 2,8 tỷ người và cho thấy sự bất bình đẳng không hề giảm đi dù kinh tế thế giới tăng trưởng trong nhiều thập niên.
Thomas Piketty, kinh tế gia và đồng sáng lập Phòng thí nghiệm Bất bình đẳng Thế giới, nhận định rằng sự bất bình đẳng đã đạt đến mức “đòi hỏi sự chú ý khẩn cấp”. Ông cảnh báo tình trạng này đe dọa sự ổn định kinh tế và nền dân chủ.
Ricardo Gómez-Carrera, tác giả chính của bản phúc trình, nhấn mạnh: “Kết quả là một thế giới mà trong đó một thiểu số nhỏ bé nắm giữ quyền lực tài chính chưa từng có, trong khi hàng tỷ người vẫn bị loại khỏi sự ổn định kinh tế căn bản.”
Không phải là ngẫu nhiên
Bản phúc trình chỉ ra rằng sự chênh lệch này không phải là điều tất yếu. Nó là kết quả của những lựa chọn về chính sách.
Thuế lũy tiến (người giàu đóng thuế cao hơn) đã giúp giảm bất bình đẳng ở một số quốc gia.
Ngược lại, việc bảo vệ quyền lợi người lao động yếu kém đã làm gia tăng hố sâu ngăn cách ở những nơi khác.
Về mặt địa lý, bản đồ bất bình đẳng cũng đã thay đổi. Năm 1980, giới thượng lưu tập trung ở Bắc Mỹ và Âu Châu. Ngày nay, Trung Quốc đã vươn lên mạnh mẽ trong phân khúc lợi tức cao. Trong khi đó, Ấn Độ dù có sự tăng trưởng nhưng lợi tức vẫn tập trung vào nhóm trên, với 10% người giàu nhất chiếm tới 57,7% lợi tức quốc gia. Nhóm dân số nghèo nhất thế giới hiện nay tập trung phần lớn tại Phi Châu và Nam Á.
Theo: India Today
