Một nghiên cứu gần đây cho biết, những người trưởng thành khỏe mạnh thường ít bị giày vò bởi cảm giác hối hận so với người trẻ tuổi và những người mắc chứng trầm cảm. Theo một bài viết trên tờ Scientific American, một nghiên cứu mới tiết lộ rằng sự khác biệt về nhận thức này được biểu hiện qua các bản quét não và phản ứng sinh lý.
Trò chơi cờ bạc và bộ não
Nhóm nghiên cứu, bao gồm Stefanie Brassen của Trung tâm Y tế Đại học Hamburg-Eppendorf ở Đức, đã làm một thí nghiệm trên 20 người trẻ khỏe mạnh ở độ tuổi 20 và 40 người lớn tuổi hơn (khoảng 65 tuổi), trong đó có 20 người khỏe mạnh và 20 người bị trầm cảm. Tất cả những người tham gia đã chơi một trò chơi cờ bạc đơn giản bên trong một máy chụp cộng hưởng từ (MRI).
Trong trò chơi, những người tham gia có thể mở các thùng gỗ để nhận vàng hoặc đối mặt với một con quỷ có thể cướp đi tất cả số tiền họ đã thắng. Họ có thể quyết định dừng lại bất cứ lúc nào và giữ số tiền kiếm được, hoặc tiếp tục chơi để có cơ hội nhận thêm vàng nhưng cũng đối mặt với nguy cơ mất tất cả.
Khi người tham gia đang chơi, các nhà nghiên cứu đã phân tích hoạt động của một phần não gọi là thể vân bụng (ventral striatum), vốn được biết đến là nơi phản ứng với những phần thưởng. Kết quả cho thấy, những người trẻ tuổi và những người bị trầm cảm có những “cơn co thắt” hối hận mạnh mẽ hơn so với người lớn tuổi khỏe mạnh. Khi những người trẻ và người bị trầm cảm nhận ra rằng họ đã dừng chơi quá sớm, hoạt động thần kinh ở thể vân bụng của họ giảm mạnh. Ngược lại, hoạt động của thể vân bụng ở những người lớn tuổi khỏe mạnh hầu như không thay đổi, ngay cả khi quyết định của họ khiến họ mất đi cơ hội nhận thêm vàng.
Những người lớn tuổi khỏe mạnh chỉ thể hiện sự giảm hoạt động ở thể vân bụng khi họ vô tình mở phải thùng có quỷ. Trong khi đó, não bộ của người trẻ và người bị trầm cảm coi việc mở phải quỷ và dừng trò chơi quá sớm là hai kết quả đáng tiếc như nhau.
Hối hận – Vấn đề tuổi tối hận – Vấn đề tuổi tác
Nghiên cứu cũng cho thấy những người lớn tuổi khỏe mạnh có khả năng kiềm chế cảm giác hối hận hiệu quả hơn. Vỏ não trước cingulate (anterior cingulate cortex), một vùng não điều khiển cảm xúc, hoạt động tích cực hơn ở những người lớn tuổi khỏe mạnh so với người trẻ và người bị trầm cảm khi họ đưa ra quyết định sai lầm. Điều này cho thấy người lớn tuổi đã và đang làm giảm bớt những cảm xúc tiêu cực.
Nhà tâm lý học Carsten Wrosch của Đại học Concordia ở Montreal nhận định, hối hận có thể là một con dao hai lưỡi. Hối hận giúp chúng ta học hỏi từ sai lầm, nhưng nó cũng có thể dẫn đến trầm cảm. Những người lớn tuổi cần điều chỉnh cách họ đối phó với sự hối hận, vì nếu phản ứng như người trẻ, họ có khả năng bị trầm cảm cao hơn.
Brassen tin rằng người lớn tuổi khỏe mạnh ít tự trách mình hơn so với người trẻ tuổi. Họ phân biệt rõ ràng giữa những hành động họ chịu trách nhiệm và những việc nằm ngoài tầm kiểm soát của họ. Việc không bận tâm đến sự hối hận có thể là một chiến lược bảo vệ tâm lý, giúp người lớn tuổi không phải buồn phiền về những điều mà họ không thể thay đổi được nữa. Ngược lại, người trẻ vẫn còn cả cuộc đời ở phía trước, với nhiều thời gian để học hỏi từ sai lầm.
Nghiên cứu của Brassen và các cộng sự đang được phát triển thành một chương trình trị liệu để dạy những người trung niên cách điều chỉnh sự hối hận bằng cách đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài, thay vì tự trách bản thân. Bà nhấn mạnh: “Tôi chắc chắn chúng ta có nhiều điều để học hỏi từ những người lớn tuổi khỏe mạnh về cách quản trị sự hối hận”.
Tham khảo: Scientific American
