Trong những năm gần đây, một câu chuyện dường như ngày càng trở nên quen thuộc: các công ty, từ những gã khổng lồ kỹ nghệ cho đến những thương hiệu được yêu mến, đang dần rời bỏ California. Gần đây nhất, tin tức về bà Lynsi Snyder, nữ tỷ phú chủ nhân của chuỗi nhà hàng In-N-Out, quyết định chuyển đến Tennessee đã làm dấy lên một làn sóng tranh luận mới. Đây là một sự thay đổi đáng kể đối với người lãnh đạo của một thương hiệu vốn được coi là biểu tượng của Bờ Tây.
Bà Snyder không ngần ngại khi giải thích quyết định của mình. Bà nói: “California có rất nhiều điều tuyệt vời, nhưng việc nuôi dạy một gia đình ở đây không hề dễ dàng. Kinh doanh ở đây cũng không dễ dàng”. Lời phát biểu thẳng thắn này như đổ thêm dầu vào lửa cho một câu chuyện được một số phương tiện truyền thông và chính trị gia lan truyền, rằng nền kinh tế của tiểu bang đang gặp khó khăn và môi trường kinh doanh ở đây thật sự khắc nghiệt.
Khi những công ty lớn như Tesla, Charles Schwab, SpaceX, và ngay cả gã khổng lồ dầu mỏ Chevron, vốn được sinh ra ở California, lần lượt dời trụ sở chính sang Texas, người ta không thể không đặt câu hỏi: Phải chăng “Giấc mơ California” đang dần phai tàn với giới doanh nhân? Một số nhà bình luận còn đi xa hơn, chỉ trích tiểu bang này có “tỷ lệ nghèo đói cao nhất, chi phí nhà ở cao nhất” và là “môi trường kinh doanh khắc nghiệt nhất trong cả nước”.
Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ nhìn vào những tiêu đề gây chấn động này, chúng ta có thể đang bỏ lỡ một bức tranh toàn cảnh phức tạp hơn nhiều. Các chuyên gia và nhà kinh tế học đã vẽ nên một hình ảnh đa sắc thái hơn. Đúng là California có những thách thức không thể chối cãi, nhưng tiểu bang này vẫn giữ vững vị thế là nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới. Liệu một nền kinh tế đang suy thoái có thể làm được điều đó không?
Giáo sư William Riggs từ Đại học San Francisco cho rằng các câu chuyện trên phương tiện truyền thông đã mô tả California một cách phiến diện. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta tiếp tục là một thỏi nam châm thu hút đầu tư vào kỹ thuật, công nghệ sinh học, giải trí và năng lượng xanh, cũng như là một vựa nông sản quan trọng cho cả hành tinh”.
Thật vậy, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo gần đây đã thu hút hàng loạt công ty mới đổ về Thung lũng Silicon, dẫn đến tỷ lệ thuê văn phòng công ty ở San Francisco cao nhất kể từ trước đại dịch COVID-19. Chuyên gia kinh tế Christopher Thornberg của Beacon Economics còn cho rằng câu chuyện về một cuộc di dời hàng loạt đang bị “thổi phồng quá mức”. Ông khẳng định: “California là một nền kinh tế lớn, đầy cạnh tranh. Chúng ta có rất nhiều thứ tuyệt vời ở đây”.
Vậy, sự thật nằm ở đâu?
Sự thật là cả hai luồng ý kiến đều có phần đúng. Không thể phủ nhận rằng California đang phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng. Theo số liệu của Cục Thống kê Lao động, kể từ năm 2014, tiểu bang này đã mất nhiều công ty hơn là thu hút được. Sự chênh lệch này đạt đỉnh điểm vào năm 2022, với 741 công ty rời đi nhiều hơn số công ty đến. Năm 2023, con số này là 533. Đây là những con số biết nói, không thể làm ngơ.
Hai trong số những lời phàn nàn phổ biến nhất chính là gánh nặng thuế khóa và môi trường pháp lý phức tạp. California đánh thuế những người có lợi tức cao nhất ở mức 13.3%, và không giống như hầu hết các tiểu bang khác, mức thuế này cũng được áp dụng cho lợi nhuận từ việc bán các khoản đầu tư hoặc tài sản kinh doanh. Joe Lonsdale, người đồng sáng lập Palantir đã dời công ty đầu tư mạo hiểm của mình đến Texas, đã giải thích quyết định của mình một phần là do thuế cao.
Bên cạnh đó, các công ty phải xoay xở trong một môi trường quy định phức tạp với nhiều cơ quan quản trị các vấn đề từ tiêu chuẩn môi trường đến an toàn nơi làm việc. Ông Kevin Klowden của Viện Milken nhận xét: “Khi các doanh nghiệp phàn nàn về việc phải giải quyết các quy định ở California, họ không nói đùa. Có rất nhiều cơ quan có thẩm quyền chồng chéo và rất nhiều doanh nghiệp cảm thấy thực sự khó hoạt động”. Một ví dụ điển hình là lời kể của cựu Giám đốc Điều hành chuỗi nhà hàng Carl’s Jr., người cho biết thời gian để mở một địa điểm mới ở California dài gấp năm lần so với ở Texas.
Trong khi California còn đang loay hoay với những vấn đề của mình, các tiểu bang khác như Texas và Florida lại đang tích cực thu hút các công ty bằng mức thuế thấp hơn, ít quy định hơn và các ưu đãi khác. Thống đốc Texas Greg Abbott đã từng tự hào tuyên bố: “Texas là trụ sở của các trụ sở”.
Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ đơn giản là một cuộc tháo chạy. Việc một công ty dời “trụ sở chính” không có nghĩa là họ hoàn toàn chấm dứt hoạt động tại California. Tesla vẫn duy trì trung tâm thiết kế và trụ sở kỹ thuật cùng một nhà máy tại tiểu bang. Northrop Grumman, mặc dù đã chuyển đi từ năm 2011, vẫn tiếp tục các hoạt động phát triển và sản xuất quan trọng ở Palmdale. Điều này cho thấy các công ty vẫn nhận ra và cần đến những lợi thế không thể thay thế của California, đặc biệt là nguồn nhân tài đa dạng và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Cuối cùng, bức tranh về môi trường kinh doanh của California không phải là một màu đen trắng. Nó không phải là một cuộc di tản hàng loạt, nhưng cũng không phải là không có vấn đề gì. Với nền kinh tế đứng thư ba trên thế giới, tiểu bang này vẫn là một cường quốc kinh tế, một trung tâm sáng tạo toàn cầu mà nhiều người khao khát được đến để thử nghiệm ý tưởng mới. Nhưng đồng thời, những thách thức từ thuế, quy định và chi phí sinh hoạt là có thật và đang tạo ra áp lực khiến nhiều công ty phải cân nhắc ra đi.
Thách thức chính đối với California trong tương lai là làm thế nào để giải quyết những gánh nặng này mà không làm mất đi những phẩm chất tốt đã làm nên sự vĩ đại của nó. Cuộc tranh luận về việc các công ty rời đi hay ở lại sẽ còn tiếp diễn. Đó sẽ là một sự giằng co liên tục giữa những cơ hội đáng ghi nhớ mà California mang lại và những vấn đề thực tế mà các doanh nghiệp phải đối mặt hàng ngày.
Nguồn tham khảo: Los Angeles TImes
