Tiền sảnh St. Patrick Cathedral - Tranh tường vĩ đại vinh danh lịch sử di dân của Nữu Ước -

TRÙNG DƯƠNG

Giữa các cuộc ruồng bố kinh hoàng bắt người nhập cư của cơ quan Immigration and Customs Enforcement, tức ICE, trong những tháng vừa qua, những bức hình chụp tác phẩm tranh tường đang thành hình và sẽ được khánh thành tại Nhà thờ Chánh tòa St. Patrick ở thành phố New York đến như một luồng gió mát trong cơn nắng hạ đến rát da này.

Từ tháng Chín năm nay, 2025, dân Nữu Ước bất kể tôn giáo và du khách sẽ có dịp chiêm ngưỡng bức tranh tường vĩ đại cao 25 feet, tức 7.62 mét, bao quanh ba bức tường trong tiền sảnh nhà thờ Chánh tòa St. Patrick đối diện với Fifth Avenue.

Bức tranh, tựa là “What’s So Funny ‘Bout Peace, Love And Understanding” (Có gì là tức cười về hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông,) mô tả lịch sử di dân của thành phố Nữu Ước do họa sĩ Adam Cvijanovic thực hiện dưới sự bảo trợ của Giám mục địa phận Timothy M. Dolan.

Bức tranh tường sẽ được khánh thành trong buổi lễ ngày Chủ nhật 21 tháng Chín sắp tới.

Thông thường tranh tượng trưng bày tại các nơi thờ tự thường là mang hình ảnh của các vị thánh thần. Một bức tranh tường vĩ đại, chiếm nguyên ba mặt tường tại tiền sảnh đối diện với Fifth Avenue trong ngôi thánh đường trên 150 tuổi, được biết tới là Irish Parish (giáo xứ của người Ái Nhĩ Lan, nhưng nay thuộc mọi giáo dân và cả du khách) lại gồm những hình ảnh thường dân và một số danh nhân, vài vị đã được phong thánh, phải kể là một quyết định độc đáo, có lẽ chưa từng có.

“Đây là sự tôn vinh một thành phố được xây dựng bởi những người nhập cư và là nơi người nhập cư được chào đón,” Đức Hồng y Dolan, người đã hai lần đứng ra dâng lời cầu nguyện tại lễ nhậm chức của Tổng thống Donald Trump, nói về bức tranh tường trị giá ba triệu Mỹ kim do sự đóng góp của các bổn đạo, cho phần sáng tác, lắp đặt, thiết lập hệ thống đèn và bảo trì.

Giám mục Dolan kể với phóng viên tờ NY Times là cuộc quyên góp diễn ra trong vòng có một ngày với những ngân phiếu tới tấp gửi tới của “con cái các người nhập cư” khi xưa, khác với hồi xưa khi vị cha xứ đầu tiên của giáo phận New York đã hết sức vất vả quyên tiền xây nhà thờ vì dân nhập cư kiếm ăn còn không đủ. Việc quyên góp nhanh chóng này nói lên mối quan tâm gìn giữ di sản di dân của người dân Nữu Ước.

Đây cũng là tác phẩm nghệ thuật lớn đầu tiên được giáo phận bảo trợ tại nhà thờ kể từ năm 1949 khi những cánh cửa bằng đồng chạm trổ tinh vi và nghệ thuật các hình tượng thánh thần được lắp đặt tại lối vào ngôi thánh đường trên đường Fifth Avenue.

Trái, tại xưởng họa ở Brooklyn Navy Yard, họa sĩ Cvijanovic đưa cọ vẽ lên phần tranh tường mô tả những người nhập cư từ Ireland thế kỷ 19. Bên trái của hình là những nhân viên cấp cứu đầu tiên (First Responders) tại mỗi hiện trường tai nạn, và Pierre Toussaint, một người Mỹ gốc Haiti từng là nô lệ, sau đã trở thành một nhà từ thiện giàu có, hiện diện ở cực trái của hình. Phải, bức tranh tường sẽ được trưng bày thường trực tại tiền sảnh (narthex), tức không gian nằm cuối nhà thờ giữa cổng vào và hàng ghế sau cùng. (Ảnh: The New York Times)

Bức tranh tường khắc họa hàng chục nhân vật từ lịch sử, hiện đại tới vĩnh cửu (tức đã được phong thánh), nhiều nhân vật có kích thước bằng người thật hoặc lớn hơn, mô tả theo phong cách hiện thực tràn ngập ánh sáng của họa sĩ Cvijanovic, một họa sĩ tự học, nổi tiếng với những tác phẩm chân thực, quy mô lớn, tập trung vào các sự kiện lịch sử.

Đề án nghệ thuật của ông được chọn trong số sáu đề án đệ nạp chính vì kỹ thuật hiện thực, sẽ khiến giới thưởng ngoạn dễ cảm thấy gần gũi hơn là thể trừu tượng hoặc lập thể, theo Đức Giám mục Dolan.

“Những người còn lại [tác giả của năm đề án bị loại] có phần hơi giống Picasso,” Giám mục Dolan nói với tờ New York Times. “Tôi muốn một thứ gì đó mà mọi người có thể nhìn thấy và cảm nghiệm sự kiện màu nhiệm tại Knock, chứ không phải là phải dùng LSD [một loại thuốc tổng hợp nhằm gây ảo giác] mới có thể khám phá ra điều đó.”

Trong những hình ảnh được chọn mô tả trong tranh có sự tích Đức Mẹ Hiện Ra tại Knock, Ireland, nhằm tôn vinh đức tin của nhiều thế hệ người nhập cư, trong đó một số khá đông đến từ Ireland (Ái Nhĩ Lan) đến Thành phố New York. Hình ảnh của các nhân viên nam nữ cấp cứu của thành phố thường có mặt đầu tiên tại các nơi xảy ra tai nạn, gọi là First Responders, cũng được ghi nhận trên tranh tường, nói lên sự tận tâm phục vụ của họ, trong đó hàng trăm người đã hy sinh trong biến cố 9/11. Đây là một phối hợp hài hòa giữa đời sống tâm linh và thế sự vậy.

“Với bức tranh tường này, Tổng giáo phận tiếp nối truyền thống lâu đời của Giáo hội trong việc trưng bày những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc tại các địa điểm thờ phượng của chúng ta,” Đức Hồng y Dolan phát biểu trong một thông cáo báo chí. “Điều quan trọng hơn nữa là chúng ta làm điều này trong khi tôn vinh sự kiện Đức Mẹ Hiện Ra tại Knock, sự kiện kết nối chúng ta sâu sắc với những người nhập cư Ireland đã đóng góp rất nhiều để xây dựng Tổng giáo phận và Nhà thờ Thánh Patrick. Bức tranh tường cũng ghi nhận những đóng góp của nhiều thế hệ người dân và những người bảo vệ thành phố, đồng thời tri ân những người nhập cư từ nhiều vùng đất, những người tiếp tục mang niềm tin và hy vọng của họ đến New York.”

Một kết hợp hài hòa giữa đạo và đời với các chân dung tiêu biểu: Trái, các nhân vật lịch sử, từ trái, Tổng giám mục John Hughes, nhập cư từ Ireland và là vị tổng giám mục đầu tiên của New York, thế kỷ 19; Kateri Tekakwitha, người gốc bộ lạc Mohawk-Algonquin đầu tiên được phong thánh thuộc thế kỷ 17; Al Smith, thống đốc thứ 42 của Tiểu bang New York vào đầu thế kỷ 20; Dorothy Day, nhà báo và người vận động cho quyền đầu phiếu của phụ nữ vào đầu thế kỷ 20; và Pierre Toussaint, gốc nô lệ từ Haiti sau trở thành giàu có và nhà hảo tâm vào đầu thế kỷ 19. Phải, các nhân viên cấp cứu First Responders nam nữ, những người đã bảo vệ New York và dân chúng. (Ảnh: The New York Times)

Nhà thờ St. Patrick là một trong những địa danh nổi tiếng nhất của New York, một kiệt tác Công giáo theo phong cách tân Gothic có sức chứa 2.400 người và đón 5,5 triệu lượt khách tham quan mỗi năm, theo trang Web của báo Forbes.

Bức tranh tường mang tựa đề “Có gì là tức cười về Hòa bình, Tình yêu và Sự Cảm thông”, rút ra từ tựa bài hát “(What’s So Funny ‘Bout) Peace, Love And Understanding” được ca sĩ người Anh Elvis Costello hát vào thập niên 1970 và trở thành nổi tiếng. Mặc dù đã nửa thế kỷ qua, lời của bài hát nghe ra vẫn không xa lạ với các biến cố bất ổn hiện đang bủa vây quanh chúng ta.

Bản dịch
“(What’s So Funny ‘Bout) Peace, Love And Understanding”
https://www.azlyrics.com/lyrics/elviscostello/whatssofunnyboutpeaceloveandunderstanding.html

Trong lúc tôi bước xuyên qua
Thế giới tàn ác này
Mưu tìm chút ánh sáng trong bóng tối của sự cuồng điên

Tôi tự hỏi
Mọi hy vọng đã tắt rồi sao?
Sao chỉ có niềm đau, hận thù và khốn khổ thôi thế này?

Mỗi lần tôi cảm thấy thế trong tôi,
Có một điều tôi muốn biết:
Thế thì có gì là tức cười đâu về hòa bình, tình yêu và niềm thông cảm nhỉ?

Và trong khi tôi tiếp tục bước
Xuyên qua thời thế đảo điên này
Tôi thấy tâm linh mình thậm sa sút đôi khi
Thế thì đâu là người vững vàng
Và đâu là kẻ cho tôi tín cậy?
Và đâu là sự hài hòa?
Sự hài hòa ngọt ngào.

Vì mỗi lần tôi thấy nó vuột đi, làm tôi muốn bật khóc.
Có gì đâu là tức cười với hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông nhỉ? Ôi chao
Có gì đâu là tức cười với hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông nhỉ?

Thế thì đâu là người vững vàng
Và đâu là kẻ cho tôi tín cậy?
Và đâu là sự hài hòa?
Sự hài hòa ngọt ngào.

Vì mỗi lần tôi thấy nó vuột đi, khiến tôi muốn bật khóc.
Có gì đâu là tức cười với hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông nhỉ? Ôi chao
Có gì đâu là tức cười với hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông nhỉ? Ôi chao
Có gì đâu là tức cười với hòa bình, tình yêu và niềm cảm thông?

Họa sĩ Adam Cvijanovic, 65 tuổi, hiện sinh sống tại Brooklyn, tiểu bang New York. Ông chuyên về vẽ tranh khổ lớn, khai thác các đề tài lịch sử và xã hội Mỹ theo phong cách hiện thực song ẩn chứa chất thơ, đôi khi siêu thực và có màu sắc châm biếm. Ông thường sử dụng tấm Tyvek, một loại vật liệu trong xây cất, làm nền (canvas), cho phép tác phẩm của ông dễ dàng được lắp đặt ở nhiều địa điểm.