Mặc dù nguồn lao động rất dồi dào, nhưng chất lượng của nhân lực Việt Nam vẫn là một vấn đề đáng quan tâm. Năng suất lao động trong nước đạt mức 4.019 USD, chỉ bằng 1/3 so với mức 11.633 USD của Thái Lan. Khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh lưu loát cũng là một vấn đề đáng lo ngại khi chỉ có 5% lực lượng lao động Việt Nam có kỹ năng này.
Từng được xem là ngành học “hot”, thu hút đông đảo thí sinh đăng ký, nhưng hiện tiếng Anh đối mặt với thực trạng sụt giảm nghiêm trọng về số lượng người học. Thống kê tuyển sinh năm 2024 cho thấy nhiều trường đại học (ĐH) ghi nhận giảm từ 30% đến gần 50% so với 3 năm trước. Ở Sài Gòn, ngành học này từng nằm trong nhóm có điểm chuẩn cao nhất, nhưng đến nay đã tụt hạng, thậm chí nhiều trường phải hạ chuẩn đầu vào để bảo đảm đủ chỉ tiêu. Trong khi đó, các ngành như công nghệ thông tin, logistics, marketing… lại tăng mạnh cả về số lượng thí sinh lẫn điểm chuẩn. TS Trần Thị Ngọc Mỹ, giảng viên tiếng Anh, giám đốc một trung tâm ngôn ngữ tại Sài Gòn, cho rằng xu hướng chọn ngành hiện nay của học sinh thực dụng hơn. “Các em muốn chọn ngành học có đầu ra rõ ràng, dễ xin việc, thu nhập tốt ngay sau khi tốt nghiệp. Ngôn ngữ Anh nếu không kết hợp các chuyên ngành như kinh doanh, truyền thông hay giảng dạy, sẽ trở nên mơ hồ về hướng đi nghề nghiệp” – bà Mỹ nhận định.
Ngoài ra, hiện tượng bão hòa trong các vị trí việc làm sử dụng tiếng Anh phổ thông như giáo viên, lễ tân, chăm sóc khách hàng… cũng khiến phụ huynh và học sinh e ngại.
Theo các chuyên gia, tiếng Anh không chỉ là một ngành học, đó còn là kỹ năng nền tảng mà người lao động hiện đại không thể thiếu. Việc ngành ngôn ngữ Anh suy giảm không đơn thuần là mất đi một ngành học, mà là mất đi nguồn cung ứng lực lượng lao động có trình độ sử dụng tiếng Anh chuyên sâu. Một nghiên cứu của tổ chức EF Education First xếp Việt Nam ở vị trí 58/113 quốc gia về chỉ số thông thạo tiếng Anh, thuộc nhóm trung bình thấp. Mặc dù thứ hạng này có cải thiện qua từng năm nhưng khoảng cách giữa Việt Nam và các nước như Singapore, Philippines hay Malaysia vẫn còn xa. Thực tế cho thấy, người sử dụng tốt tiếng Anh có mức lương cao hơn từ 20% – 50% so với người không thành thạo ngoại ngữ này. Trong các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI), công ty đa quốc gia, tiếng Anh thậm chí là điều kiện bắt buộc. Ông Nguyễn Hoàng Thanh Chương, Giám đốc Dịch vụ tuyển dụng Adecco Việt Nam, nhận định việc thiếu sách lược bài bản trong đào tạo tiếng Anh đã và đang gây ra hệ lụy nghiêm trọng cho quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
“Không thể để việc học tiếng Anh chỉ dừng lại ở thi TOEIC hay IELTS. Học tiếng Anh là làm việc, hòa nhập với môi trường quốc tế và tiếp cận tri thức. Đào tạo tiếng Anh phải gắn với thực tế công việc, với yêu cầu cụ thể từ doanh nghiệp” – ông Chương nhấn mạnh.
Tiếng Anh không phải là tất cả, nhưng trong thời đại hội nhập, nó là một lợi thế nghề nghiệp rõ rệt. Ngành ngôn ngữ Anh nếu không được củng cố và phát triển đúng hướng, sẽ kéo theo hệ lụy dài hạn cho nền kinh tế – nơi nhu cầu sử dụng tiếng Anh trong công việc ngày càng tăng mạnh.
