NGUYỄN ĐỨC CƯỜNG L.Ac., Ph.D
Dẫn nhập
Xoài, một loại trái cây rất quen thuộc với mọi người, dường như ai cũng thích, vì không những ngọt ngào và thơm ngon khi đã chín, mà ngay khi trái còn xanh cũng không kém phần hấp dẫn, nhất là đối với những ai thích ăn chua.
Không riêng gì với người Việt, ở các quốc gia miền Trung Mỹ, xoài xanh còn được ăn với muối, dấm, tiêu đen và hot sauce, tức là nước xốt cay, hoặc chế biến thành món mango salad, dùng chung với nước chấm và tôm khô… Bên cạnh đó, xoài chín được chế biến thành juice, smoothies, ice-cream, hoặc xay chung với sữa và nước đá thành món milkshakes, và rất nhiều loại thức ăn thức uống khác nữa. Xoài là một loại trái cây của vùng nhiệt đới. Vì thế, tại Hoa Kỳ, xoài mà chúng ta thấy trên các quầy trái cây, phần lớn được nhập cảng từ Mễ, từ Việt Nam và từ các quốc gia khác.
Cho đến nay, chúng ta không có một tài liệu nghiên cứu nào cho biết chính xác từ bao giờ, xoài xuất hiện trên quả đất. Tuy nhiên, có nhiều chứng cứ cho thấy, xoài đã được trồng và thu hái tại Ấn Độ từ 4,000 năm trước Thiên Chúa giáng sinh, tức là cách đây khoảng 6,000 năm. Sau đó lan đến các quốc gia miền Nam Á châu, rồi đến miền Đông Á châu. Nhưng mãi cho đến thế kỷ thứ 10 sau Công nguyên, người ta mới thấy xoài được trồng ở các quốc gia miền Đông Phi. Cho đến thế kỷ thứ 14, các nhà du hành Ma rốc ghi nhận xoài hiện diện tại Mogadishu, là thủ đô của Somalia, rồi sau đó có mặt tại Brazil, West Indies, và Mexico. Ngoài ra, xoài còn có mặt ở Tây Ban Nha, nhiều nhất tại tỉnh Malaga, ở miền Nam tiểu bang Florida, và thung lũng Coachella thuộc Nam California, Hoa Kỳ, rồi các quốc gia miền Nam và Trung Mỹ, vùng Caribbean, Á châu và Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Phi Luật Tân…
Theo ước tính của các nhà thực vật, chúng ta sẽ thật bất ngờ khi biết có khoảng 1,000 giống xoài khác nhau. Và Ấn Độ là quốc gia trồng xoài nhiều nhất thế giới, với tổng sản lượng nhiều hơn 50% tổng sản lượng xoài của thế giới. Tuy nhiên, số lượng xoài xuất cảng của Ấn Độ không tới 1% trên tổng sản lượng thu hoạch. Lý do chính là vì, xoài được người Ấn Độ xem là một loại trái cây thuộc tài sản quốc gia (national fruit), cho nên họ không muốn xuất cảng sang các nước khác. Pakistan, Bangladesh, Phi Luật Tân cũng vậy, các quốc gia này đều xem xoài là một loại trái cây quý của quốc gia. Riêng với người Ấn độ, xoài là “Vua của các loại trái cây miền Á châu,” qua đó chúng ta thấy người Ấn Độ cũng thích ăn ngọt không kém gì ăn cay.
Kinh nghiệm dân gian, và nhận xét của y học cổ truyền
Y học dân gian thuộc nền văn minh Vệ Đà, mà trung tâm là Ấn Độ, từ ngàn xưa đã dùng vỏ xoài phơi khô, cũng như hột xoài để làm thuốc. Không những thế, họ còn dùng cả lá, và vỏ cây xoài nữa. Y học Vệ Đà cho rằng, xoài chín có thể tăng cường sinh lực, chống mệt mỏi, trong khi đó xoài xanh, khi được dùng chung với các món cay, có thể giúp tăng cường sức mạnh của hệ tiêu hóa. Tuy nhiên, vì xoài xanh có vị chua và tính mát, do đó chúng ta tránh ăn xoài xanh quá nhiều, đồng thời nên ăn chung với các món cay như ớt chẳng hạn, sẽ ích lợi cho hệ tiêu hóa.
Lá xoài non có thể giúp hạ lượng đường trong máu. Theo kinh nghiệm này, người ta ngâm qua đêm một nắm lá xoài non trong ly nước sạch, sáng hôm sau, dùng tay bóp cho lá xoài nát nhuyễn rồi lọc lấy nước uống. Mỗi ngày uống một lần cho đến khi lượng đường trong máu trở về mức bình thường. Cũng theo kinh nghiệm dân gian cổ truyền, hột và hoa xoài có khả năng trị bệnh tiêu chảy rất hiệu quả. Trước hết, hột xoài phải được thu thập theo mùa, sau đó phơi khô trong bóng mát, rồi tán thành bột. Mỗi lần sử dụng, chỉ được dùng một gram thôi, nếu muốn, có thể hòa cùng một chút mật ong. Một ứng dụng khác của hột xoài, là khi được phơi khô rồi xay nhuyễn, loại bột này có thể giúp làm giảm bệnh huyết trắng của phái nữ (leukorrhea). Hơn thế nữa, vỏ cây xoài có thể được tinh chế thành một loại dược thảo có khả năng trị bệnh huyết trắng, chứng hành kinh quá nhiều, kể cả các trường hợp băng huyết của phụ nữ. Đó là chưa kể đến việc ngày xưa, người ta đã dùng hột xoài để chế tạo xà phòng, vì hột xoài có nhiều chất stearic acid, một hóa chất thực vật quan trọng không thể thiếu trong công nghệ chế tạo xà phòng hiện nay.
Vì sao hoa, lá, hột, và cả vỏ cây xoài lại có những tác dụng tốt cho sức khỏe như vậy? Sau này, khi phân tích trong phòng xét nghiệm, người ta nhận thấy hoa xoài phơi khô chứa đựng 15% chất tannin, một hóa chất thực vật có khả năng chống lại bệnh Tiêu chảy, bệnh Kiết mãn tính, và chứng viêm nhiễm niệu đạo, do bệnh Gonorrhea (bệnh lậu), một căn bệnh đường sinh dục gây ra.
Trong khi đó, vỏ cây xoài chứa đựng chất mangiferin, có thể giúp chống lại bệnh thấp khớp và bệnh bạch hầu, tại Ấn Độ, người ta đã ứng dụng phát hiện trên vào việc chữa trị, đạt được nhiều kết quả tốt. Riêng phần mềm trong hột xoài, cũng có nhiều chất tannin, nên có tác dụng tẩy giun, đồng thời cầm Tiêu chảy, chống xuất huyết, kể cả xuất huyết do bệnh trĩ. Đặc biệt là khi phân tích tính chất của xoài xanh, cành, lá và vỏ cây Xoài, người ta tìm thấy sự hiện diện của các chất kháng sinh. Ở vùng Caribbean, lá xoài được nấu lên và dùng để trị tiêu chảy, trị sốt, tiểu đường, trị cao huyết áp…
Xoài trong quan y học hiện đại
Theo nhận xét của một dược sĩ người Ấn Độ nổi tiếng tên là Hakeem Hashmi, xoài có những tác dụng như sau:
Tăng cường chức năng hoạt động của các mô thần kinh và cơ trong não bộ, cơ tim và gần như là ảnh hưởng tốt đến toàn cơ thể. Xoài có khả năng giải độc, chống lại các tác hại của vi khuẩn. Theo vị dược sĩ này, mọi thành phần của cây xoài, như gốc, cành, vỏ cây, hoa, trái còn xanh và đã chín đều có những dược tính chữa lành. Uống nước cốt xoài vào mỗi buổi chiều tối sẽ giúp tăng cường sức mạnh của hệ thần kinh. Ông cũng cho rằng, bột vỏ cây xoài có thể trị bệnh tiêu chảy, trong khi bột làm từ lá xoài trị bệnh kiết lỵ, và có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành các viên sạn mật và sạn thận. Nước cốt lá xoài non giúp hạ đường huyết, trong trường hợp tiểu đường loại II.
Nhưng thật thú vị khi chúng ta biết, bột từ hột xoài có thể chế biến làm kem đánh răng, giúp cho nướu răng được vững chắc, đề phòng bệnh sâu răng, và tẩy mùi hôi trong trường hợp bị nha chu (bệnh viêm nhiễm nướu răng). Đó là chưa kể đến một tác dụng khác như sau: Ăn xoài thường xuyên sẽ giúp cho làn da ngày càng mịn màng và tươi tắn. Vì sao? Vì xoài chứa đựng rất nhiều beta-carotene, cũng là một lý do khiến xoài chín có một màu vàng cam rất đẹp mắt, từ vỏ cho đến phần thịt bên trong. Beta-carotene là tiền vitamin A, vốn một dưỡng chất giúp chúng ta có một làn da đẹp và tươi sáng. Ngoài ra, xoài còn chứa đựng rất nhiều dưỡng chất cần thiết khác như: vitamin A, các loại vitamins B, vitamin C, E, K. các khoáng chất và kim loại như calcium, iron, magnesium, sodium, zinc v.v…. Đồng thời còn có lutein, zeaxanthin, các loại đường thiên nhiên, các protein quan trọng, chất xơ, tinh bột… Trong các dưỡng chất trên, vitamin C và B9 chiếm đa số, cùng nhiều hóa chất thiên nhiên quan trọng khác như polyphenols, quercetin, catechine v.v… và một số các chất biến dưỡng khác.
Cũng vì thế, từ kết quả phân tích trong phòng xét nghiệm, y học hiện nay cho rằng, xoài có 15 ích lợi như sau:
1/ Giảm nguy cơ mắc bệnh Ung thư: Các hóa chất thiên nhiên trong xoài như quercetin, và các polyphenols… là những dưỡng chất có tác dụng chống oxy hóa rất mạnh, do đó có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư ruột già, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư phổi và ung thư vú. Đó là kết luận của các nhà khoa học thuộc cơ quan Nghiên cứu Khoa học Đời sống và Nông Nghiệp Texas Hoa Kỳ – Texas AgriLife Research.
2/ Hạ cholesterol: Do xoài chứa đựng rất nhiều vitamin C, và pectin (một chất xơ có thể hòa tan), nên góp phần đáng kể vào việc giảm cholesterol trong máu, giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ bệnh tim mạch.
3/ Về bệnh Tim mạch: Xoài có nhiều vitamin B6, nên có thể ngăn chặn sự hình thành một loại amino acid tên là homocysteine, vốn gây tổn thương thành động mạch, gây tắc nghẽn mạch máu. Từ đó, giảm được nguy cơ bệnh tim.
4/ Hỗ trợ Tiêu hóa: Xoài còn có nhiều chất biến dưỡng với nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động của hệ Tiêu hóa và tăng cường khả năng chuyển hóa, do có nhiều chất xơ. Đây cũng là loại trái cây tốt cho người ăn kiêng do có ít calories.
5/ Giúp quân bình lượng đường trong máu: Vì xoài chín bao giờ cũng rất ngọt, nên những ai có bệnh Tiểu đường thường không dám ăn. Nhưng thật ra, xoài có khả năng ổn định nồng độ insulin trong máu, có lợi cho người có bệnh tiểu đường. Lá xoài cũng chứa đựng các dưỡng chất có khả năng duy trì hàm lượng insulin, vốn là một nội tiết tố có vai trò giữ cho lượng đường huyết luôn ở mức bình thường.
6/ Ích lợi cho đôi mắt: Xoài có khả năng tăng cường thị lực, chống khô mắt, do có nhiều vitamin A.
7/ Làm đẹp da: Vì xoài chứa nhiều beta-caroten, vốn là một tiền vitamin A, nên có thể chống lão hóa cho làn da, giảm tàn nhang, mụn trứng cá, chữa lành các tổn thương, giúp làn da ngày càng tươi sáng.
8/ Tăng cường sức mạnh của hệ miễn nhiễm: Do xoài là một nguồn phong phú các vitamin A và C.
9/ Gia tăng hồng cầu – đề phòng chứng thiếu máu: Cho những phụ nữ đang trong thời kỳ thai nghén, hoặc các trường hợp khác. Vì xoài có nhiều chất sắt.
10/ Duy trì sức khỏe và đồ bền bỉ của cơ bắp: Vì xoài là nguồn khoáng chất và kim loại quan trong,
11/ Giúp giảm cân một cách tự nhiên: Chính vì có nhiều chất xơ, mà xoài giúp giảm cân một cách tự nhiên, hoặc ít nhất là kiểm soát được thể trọng, bằng cách làm chậm lại tiến trình hấp thu đường vào máu. Hơn nữa, chất xơ còn giúp loại bỏ một số các chất béo không tốt ra ngoài cơ thể, từ đó góp phần làm giảm huyết áp. Bên cạnh đó, Xoài cũng chứa rất nhiều Kali, là một khoáng chất giúp quân bình huyết áp.
12/ Xoài góp phần giúp xương vững mạnh: Vì hàm chứa vitamin K, một sinh tố có tác dụng thúc đẩy sự hấp thụ calci của xương, khiến hệ xương ngày càng vững chắc.
13/ Giảm căng thẳng: Xoài hàm chứa nhiều B1 vẫn được mệnh danh là một loại vitamin chống căng thẳng rất hiệu quả.
14/ Đề phòng migraine headache: Sinh tố B2 trong xoài cũng có thể giúp ngăn ngừa chứng nhức đầu một bên.
15/ Tăng cường chức năng sinh sản: Và cuối cùng, một ích lợi khá ngạc nhiên của Xoài là có thể tăng cường chức năng sinh sản của cả hai giới nam và nữ, do có nhiều vitamin B9 (folic acid)
Từ những nhận xét nêu trên, thay vì ăn, mỗi ngày chúng ta có uống một ly nước juice xoài, sẽ đem đến cho cơ thể các ích lợi trên một cách trọn vẹn và nhanh chóng.
Vài lưu ý quan trọng về xoài
1/ Khi làm juice, hãy nhớ là chúng ta không cần thêm đường, vì xoài đã có sẵn rất nhiều đường thiên nhiên rồi. Uống mỗi ngày một ly nước juice xoài là một cách bồi bổ hiệu quả nhất.
2/ Dù có thích xoài đến thế nào đi nữa, chúng ta cũng không nên ăn quá nhiều trong một lúc, nhất là xoài xanh. Khi ăn xoài xanh, cần ăn kèm theo chất cay như muối ớt chẳng hạn, hoặc nước chấm cay là tốt nhất.
3/ Ngoài ra, chúng ta hãy tránh chạm vào chất nhựa trên lá, cành, cũng như trên vỏ xoài, vì có thể gây viêm da. Tất nhiên, những ai có làn da quá nhạy cảm vẫn có thể ăn xoài hoặc uống nước sinh tố xoài như bình thường.
Nguyễn Đức Cường,
L.Ac., Ph.D. of Oriental Medicine
Cùng một tác giả: https://www.toiyeutiengnuoctoi.com/category/tac-gia/a-to-h/nguyen-duc-cuong/
