Tokyo – Cuộc tập trận quân sự thường niên mang tên Kamandag giữa Hoa Kỳ và Philippines đã chính thức bắt đầu vào thứ Hai, ngày 27/5/2025. Điểm đáng chú ý của cuộc tập trận năm nay là sự tham gia lần đầu tiên của các đơn vị thuộc Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản (GSDF) và Thủy quân lục chiến Hàn Quốc. Sự kiện này minh chứng cho tầm quan trọng ngày càng tăng của các khuôn khổ an ninh đa phương, trong bối cảnh Washington khuyến khích các đồng minh châu Á trở nên tự chủ hơn về mặt quốc phòng.
Theo các nhà phân tích, việc Trung Quốc xây dựng quân đội và có các hành động bành trướng trên biển đã thúc đẩy Washington phải củng cố hợp tác an ninh với các đồng minh chủ chốt như Tokyo và Manila. Gần đây nhất, vào tháng Ba, các tàu hải quân của Philippines, Hoa Kỳ và Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản đã cùng nhau thực hiện huấn luyện chiến thuật và nhiều bài tập chung khác tại Biển Đông, qua đó ủng hộ mạnh mẽ “quyền tự do hàng hải và hàng không”.
Bên cạnh đó, mối quan hệ hợp tác quân sự ngày càng chặt chẽ giữa Nga, Trung Quốc và Bắc Triều Tiên cũng đang phủ một bóng đen lên sự ổn định của khu vực Đông Á. Các giới chức quốc phòng tại Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines đều nhìn nhận rằng, chỉ hợp tác song phương với Hoa Kỳ thôi thì chưa đủ để đối phó hiệu quả với sự phối hợp giữa ba quốc gia kia. Do đó, việc củng cố và thắt chặt quan hệ giữa chính các quốc gia châu Á đóng một vai trò vô cùng quan trọng.
Cuộc tập trận Kamandag lần thứ chín này càng thêm nổi bật với sự hiện diện của Hàn Quốc. Lực lượng Thủy quân lục chiến Hàn Quốc, vốn có hơn 70 năm kinh nghiệm đối đầu trong tình trạng căng thẳng với Bắc Triều Tiên kể từ Chiến tranh Triều Tiên, được cộng đồng quốc tế đánh giá rất cao về năng lực chiến đấu. Về phía Nhật Bản, GSDF đã phái cử 110 binh sĩ, trong đó có các thành viên của Lữ đoàn Triển khai Nhanh Đổ bộ – một đơn vị đặc biệt chuyên trách bảo vệ các đảo xa. Lực lượng này sẽ phối hợp huấn luyện cùng Thủy quân lục chiến Hàn Quốc, thực hành mô phỏng các chiến dịch cứu hộ tại những khu vực không may bị sóng thần tấn công. Đây cũng là lần đầu tiên Lữ đoàn này, được xem như lực lượng thủy quân lục chiến của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, tập luyện cùng các đồng nghiệp Hàn Quốc trong một khuôn khổ tập trận đa quốc gia. Cuộc tập trận Kamandag, diễn ra tại Philippines và kéo dài đến ngày 6 tháng 6, còn có sự tham gia của Vương quốc Anh.
Nội dung huấn luyện bao gồm nhiều khoa mục đa dạng. Quân đội Hoa Kỳ và Philippines sẽ tập trung vào an ninh hàng hải, thực hành bắn đạn thật và các chiến dịch đổ bộ phức tạp. Văn phòng tổng thống Philippines thông báo rằng khoa mục huấn luyện đổ bộ vào ngày thứ Năm sẽ được tổ chức tại tỉnh Ilocos Norte, thuộc Bắc phần Luzon. Vị trí này nằm gần Bãi cạn Scarborough, một thực thể ở Biển Đông hiện đang có tranh chấp chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc. Trong khi đó, GSDF Nhật Bản và Thủy quân lục chiến Hàn Quốc sẽ tham gia vào các bài tập huấn luyện cứu trợ thiên tai. Cụ thể, quân đội ba nước Nhật Bản, Philippines, và Hàn Quốc sẽ thực hành tìm kiếm nạn nhân trong các vùng bị sóng thần tàn phá, đồng thời rà soát các tiến trình vận chuyển người bị nạn đến bệnh viện bằng máy bay vận tải của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Hoạt động huấn luyện cứu hộ quan trọng này dự kiến diễn ra vào đầu tháng Sáu tại Đảo Palawan, miền tây Philippines, một hòn đảo giữ vị trí chiến lược như tuyến đầu phòng thủ tại Biển Đông.
Mặc dù mỗi quốc gia đều có những ưu tiên an ninh riêng biệt – Philippines tập trung vào Biển Đông, Nhật Bản xem Biển Hoa Đông là mối lo ngại hàng đầu, còn Hàn Quốc chủ yếu đối phó với các vấn đề liên quan đến Bắc Triều Tiên – sự hợp tác mới này phản ánh những thay đổi đáng kể trong môi trường an ninh khu vực Đông Á. Trước đây, lực lượng bộ binh của ba quốc gia này có tương đối ít cơ hội để thắt chặt quan hệ. Căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã khiến Washington phải yêu cầu các đồng minh của mình tích cực tăng cường năng lực quốc phòng. Thêm vào đó, việc Trung Quốc và Bắc Triều Tiên không ngừng cải thiện công nghệ hạt nhân và hỏa tiễn cũng làm dấy lên nguy cơ xảy ra các tình huống khẩn cấp đồng thời tại Đài Loan và Bán đảo Triều Tiên.
Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản, ông Gen Nakatani, trong chuyến thăm Philippines vào tháng Hai đã nhấn mạnh: “Nhật Bản và Philippines nên xem xét quốc phòng trong cùng một mặt trận”. Hiện hai nước đang xúc tiến một thỏa thuận nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyến thăm giữa quân đội hai bên cũng như việc trao đổi thông tin mật. Về phần mình, Hàn Quốc, dưới thời cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol, đã xây dựng một chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cụ thể và đang tích cực cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ và Nhật Bản. Năm 2024, trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Philippines, Tổng thống Yoon đã cùng Philippines nâng cấp mối quan hệ song phương lên tầm “đối tác chiến lược”, đồng thời cam kết tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực như phát triển kỹ nghệ quốc phòng.
Rõ ràng, khuôn khổ an ninh giữa các quốc gia châu Á đang ngày càng được mở rộng. Năm ngoái, Nhật Bản, Hoa Kỳ và Hàn Quốc đã khởi động các cuộc tập trận chung quy mô lớn, bao trùm nhiều lĩnh vực từ hải quân, không quân đến không gian mạng. Tokyo, Washington và Manila cũng đang xem xét khả năng mở rộng các cuộc tập trận chung với sự tham gia của Úc. Tất cả những nỗ lực này đều nhằm mục đích nâng cao khả năng phối hợp tác chiến của quân đội mỗi nước, đồng thời kiến tạo một hệ thống phòng thủ nhiều lớp vững chắc hơn cho toàn khu vực.
Ông Katsuya Tsukamoto, một chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Quốc phòng Quốc gia Nhật Bản, nhận định: “Các căn cứ quân sự của Mỹ ở Viễn Đông hiện chỉ giới hạn tại Nhật Bản và Hàn Quốc. Nếu Hoa Kỳ triển khai lực lượng tới Philippines, điều này sẽ có thể giúp phân tán sức mạnh quân sự của Trung Quốc.” Hiện tại, Hoa Kỳ có quyền tiếp cận chín căn cứ của Philippines theo Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường. Ông Tsukamoto cũng cho rằng, nếu Thủy quân lục chiến Hàn Quốc tham gia sâu hơn vào khuôn khổ này, họ “có thể đóng một vai trò quan trọng”.
Trong một thông cáo chính thức, Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ khẳng định rằng việc mở rộng phạm vi và số lượng các bên tham gia cuộc tập trận Kamandag “nhấn mạnh tầm quan trọng toàn cầu của an ninh hàng hải, giá trị to lớn của việc xây dựng nhận thức chung về miền hàng hải đa quốc gia, cũng như một cam kết chung đối với hòa bình và ổn định tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Sự tham gia lần đầu của Nhật Bản và Hàn Quốc vào cuộc tập trận Kamandag không chỉ đơn thuần là một bước tiến trong hợp tác quân sự. Nó còn phát đi một tín hiệu mạnh mẽ về sự đoàn kết ngày càng được củng cố giữa các đồng minh của Mỹ tại châu Á. Liệu sự hợp tác tăng cường này có đủ sức răn đe trước những hành động ngày càng quyết đoán trong khu vực? Và các quốc gia sẽ làm thế nào để cân bằng giữa việc nâng cao khả năng phòng thủ với nỗ lực duy trì sự ổn định chung? Đây chắc chắn là những câu hỏi mà giới quan sát quốc tế sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ trong thời gian tới.
Theo Nikkei Asia
