Thời đại công nghệ số, chúng ta sống trong một thế giới mà hình ảnh và thông tin tràn ngập. Từ mạng xã hội đến tin tức trực tuyến, mọi thứ đều được trình bày một cách sống động và trực quan. Nhưng liệu chúng ta có thể tin tưởng tất cả những gì mình thấy và nghe? Sự phát triển chóng mặt của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt ra câu hỏi này một cách cấp bách hơn bao giờ hết.
Mới đây, công cụ tạo hình ảnh mới nhất của OpenAI, 4o, đã gây chấn động với khả năng tạo ra văn bản trong hình ảnh một cách đáng kinh ngạc.
Điều này không chỉ là một bước tiến vượt bậc về công nghệ mà còn mở ra cánh cửa cho những nguy cơ tiềm ẩn, đặc biệt là việc tạo ra tài liệu giả mạo. Hãy thử tưởng tượng, một hóa đơn nhà hàng sang trọng, một đơn thuốc, thậm chí là giấy tờ tùy thân, tất cả đều có thể được tạo ra một cách dễ dàng và chân thực đến khó tin chỉ với vài cú click chuột.
Một ví dụ điển hình là trường hợp được chia sẻ trên mạng xã hội về một hóa đơn nhà hàng giả được tạo bằng 4o. Thoạt nhìn, hóa đơn này không khác gì hóa đơn thật, với chi tiết các món ăn, tổng số tiền, tiền tip đều được tính toán chính xác. Thêm một chút chỉnh sửa với bộ lọc và vết bẩn thức ăn, và bạn đã có một “bằng chứng” hoàn hảo cho việc gian lận chi tiêu. Điều đáng lo ngại hơn là 4o còn có thể tạo ra đơn thuốc giả cho các loại thuốc được kiểm soát chặt chẽ. Vậy, làm sao chúng ta có thể phân biệt thật giả trong thời đại mà “nhìn tận mắt, sờ tận tay” cũng chưa chắc đã là thật?
Tấm hình dưới đây, do anh Micheal Gofman chia xẻ trên mạng xã hội X, trông hoàn toàn giống một hóa đơn thật. Anh còn kèm thêm câu:
Tôi nghĩ trong hình ảnh gốc, các chữ cái quá hoàn hảo và không uốn theo tờ giấy. Chúng trông như đang lơ lửng phía trên mặt giấy vậy. Đây là nỗ lực của tôi để làm cho nó trông thực tế hơn. Hãy cho tôi biết bạn nghĩ sao nhé.
Trước đây, các mô hình AI thường gặp khó khăn trong việc tái tạo chữ cái, dẫn đến những hình ảnh méo mó và dễ dàng bị phát hiện. Tuy nhiên, 4o đã khắc phục được điểm yếu này, tạo ra những hình ảnh văn bản sắc nét và chân thực đến mức đáng báo động. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho việc xác minh tính xác thực của tài liệu. Liệu chúng ta có đủ khả năng để đối phó với làn sóng tài liệu giả mạo sắp tới?
Các biện pháp bảo vệ hiện tại, như gắn thẻ siêu dữ liệu hoặc hình mờ, dường như chưa đủ mạnh để ngăn chặn việc làm giả. Chúng dễ dàng bị vượt qua, khiến cho việc phân biệt thật giả càng trở nên khó khăn hơn. Ngay cả trước khi AI phát triển mạnh mẽ, tình trạng gian lận đã là một vấn đề nhức nhối. Một khảo sát năm 2015 cho thấy 85% người được hỏi thừa nhận đã nói dối để được hoàn trả nhiều tiền hơn. Với sự trợ giúp của AI, tình trạng này chắc chắn sẽ trở nên trầm trọng hơn.
Vậy, chúng ta phải làm gì để tự bảo vệ mình trong thời đại “ảo thật lẫn lộn” này? Cần có sự chung tay từ nhiều phía, từ các công ty công nghệ phát triển AI đến các cơ quan quản lý và người dùng. Cần tăng cường các biện pháp bảo mật và xác thực tài liệu, đồng thời nâng cao nhận thức của người dùng về nguy cơ của tài liệu giả mạo. Chúng ta cần tỉnh táo hơn, cẩn trọng hơn trong việc tiếp nhận thông tin, không nên tin tưởng tuyệt đối vào bất cứ điều gì mình thấy trên mạng. “Mắt thấy, tai nghe” thôi chưa đủ, chúng ta cần phải “tỉnh táo suy xét” để không trở thành nạn nhân của những chiêu trò lừa đảo.
