Một xu hướng mới đang nổi lên trong thế hệ Gen Z: từ bỏ con đường đại học và những tham vọng làm việc trong văn phòng để theo đuổi các nghề thủ công truyền thống như hàn, thợ ống nước và thợ mộc.
Được quảng cáo là một giải pháp thay thế thông minh và an toàn hơn so với các bằng cấp đắt đỏ và công việc văn phòng cấp thấp đang bị đe dọa bởi trí tuệ nhân tạo, lao động chân tay truyền thống đang có sự trở lại mạnh mẽ trong giới trẻ. Một cuộc thăm dò năm 2024 cho thấy khoảng 78% người Mỹ đã nhận thấy sự gia tăng của những người trẻ tuổi chuyển sang các công việc như thợ mộc, thợ điện và thợ hàn. Lượng ghi danh vào các trường dạy nghề đã thực sự tăng vọt sau đại dịch, thậm chí vượt qua cả lượng ghi danh vào đại học. Lý do có vẻ hợp lý: mức lương sáu con số mà không cần đến các khoản vay sinh viên, sự tự do khi làm chủ công việc của chính mình, và các kỹ năng thực tế không thể bị thay thế bởi chatbot. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới cho thấy thực tế không ổn định, hoặc bền vững cho tương lai, như người ta vẫn tưởng.
Thực tế phũ phàng: Thất nghiệp cao và ít hạnh phúc
Theo một nghiên cứu mới của WalletHub xếp hạng các công việc tốt nhất và tệ nhất cho người mới bắt đầu ở Mỹ vào năm 2025, các ngành chuyên môn chiếm ưu thế ở cuối danh sách. Các nghề như thợ hàn, thợ cơ khí ô tô, thợ làm nồi hơi và người vẽ kỹ thuật đều nằm trong số những nghề nghiệp khởi đầu ít hứa hẹn nhất.
Tệ hơn nữa, các công việc như thanh tra xây dựng, thợ điện và thợ sửa ống nước lại có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất trong toàn bộ nghiên cứu ở mức 7.2%. Tỷ lệ này cao hơn gấp ba lần so với các công việc văn phòng cấp thấp như chuyên viên phân tích ngân sách hoặc chuyên viên phân tích tài chính, vốn chỉ ở mức khoảng 2.0%. Theo các nhà nghiên cứu, những vai trò này bị chấm điểm thấp do số lượng việc làm hạn chế, tiềm năng phát triển yếu và tính chất có thể nguy hiểm.
Nhiều người trẻ cho biết họ chọn nghề chuyên môn để được tự do làm chủ và không bị trói buộc vào bàn giấy. Nhưng thực tế có thể không khiến họ hạnh phúc hơn. Một nghiên cứu khác xếp thợ điện vào nhóm những người lao động ít hạnh phúc nhất. Lý do là vì tính chất đòi hỏi thể chất của công việc và tuần làm việc hơn 40 giờ không được bù đắp bằng mức lương chỉ ở mức “khá”. Công nhân xây dựng và quản lý kho cũng nằm trong danh sách những công việc bất hạnh nhất vì “giờ giấc không thể đoán trước” và vai trò căng thẳng, mệt mỏi. Đáng chú ý, không có một công việc chuyên môn nào lọt vào danh sách những công việc hạnh phúc nhất.
Nguy cơ từ kinh tế và tự động hóa
Chuyên gia phân tích của WalletHub, Chip Lupo, giải thích rằng các công việc chuyên môn cũng không miễn nhiễm với những biến động kinh tế và sự phát triển của công nghệ. “Các công việc chuyên môn gắn liền với các ngành kỹ nghệ như xây dựng và sản xuất, có nghĩa là chúng nhạy cảm với những thay đổi của nền kinh tế. Khi các ngành này chậm lại, các dự án thường bị trì hoãn hoặc hủy bỏ, có thể dẫn đến mất việc làm,” Lupo cho biết. Ông nói thêm rằng tính thời vụ của một số công việc cũng là một yếu tố bấp bênh.
Hơn nữa, trong khi nhiều người tin rằng công việc chân tay sẽ an toàn trước làn sóng tự động hóa, ông Lupo cảnh báo rằng dữ liệu lại cho thấy điều ngược lại. “Các công nghệ mới như tiền chế và robot đang bắt đầu đảm nhận các phần của khối lượng công việc, điều này có thể làm giảm nhu cầu,” ông giải thích.
Rõ ràng, con đường nghề nghiệp chuyên môn, dù có vẻ hấp dẫn, lại tiềm ẩn nhiều rủi ro và thách thức. Tỷ lệ thất nghiệp cao, sự bất ổn kinh tế và mức độ hài lòng trong công việc thấp là những yếu tố mà thế hệ Gen Z cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định từ bỏ giảng đường đại học.
Nguồn: https://fortune.com/2025/07/02/gen-z-ditching-college-secure-trade-jobs-blue-collar-electricians-and-plumbers-worst-unemployment-rate-than-office-jobs/
