Bạn đã bao giờ mệt mỏi đến mức buổi tối không thèm chăm sóc da và đi ngủ ngay chưa? Hãy tưởng tượng làm điều đó mỗi đêm. Với nhiều người, ý nghĩ này có thể gợi lên nỗi sợ về sự tích tụ bụi bẩn, vi khuẩn, da dầu và mụn.
Thế nhưng, một phản ứng ngược lại với các quy trình chăm sóc da 10 bước đang âm thầm diễn ra: không làm gì cả. Không sữa rửa mặt, không tẩy tế bào chết, không kem dưỡng ẩm – thậm chí không dùng nước.
Được biết đến với tên gọi “phương pháp người thượng cổ” (caveman method), cách chăm sóc da phản trực giác này đang thu hút sự chú ý trên mạng xã hội. Một phụ nữ trên TikTok gần đây đã gây sốt khi kể rằng cô ấy ngừng rửa mặt để phục hồi hàng rào bảo vệ da, mặc dù quá trình này khiến da cô bị bong tróc vì tế bào chết?
Vậy điều gì thực sự xảy ra khi bạn ngừng rửa mặt? Liệu nó có an toàn không?
‘Người thượng cổ’ chăm sóc da ra sao?
Lý thuyết đằng sau phương pháp này cho rằng nhiều sản phẩm chăm sóc da có thể lấy đi lớp dầu tự nhiên của da, làm rối loạn độ pH và thay đổi hệ vi sinh vật tự nhiên trên da. Bằng cách từ bỏ tất cả những điều đó, lý thuyết ‘người thượng cổ’ cho rằng bạn sẽ khôi phục làn da trở về trạng thái khỏe mạnh “tự nhiên” của nó.
Cô Tia Zakher, 22 tuổi sống tại Montreal, Canada, là một người tiêu biểu cho trào lưu này. Cô đã ngừng rửa mặt hoàn toàn từ ngày 14/3, thậm chí ban đầu không dùng cả nước, với hy vọng chữa lành mụn và thói quen cạy da mặt kéo dài nhiều năm. Các video của cô ghi lại quá trình da tích tụ tế bào chết, tạo thành một lớp sần sùi, đã thu hút hàng triệu lượt xem và gây ra nhiều tranh cãi trên TikTok. Zakher kể rằng cô đã tự tìm hiểu trước khi bắt đầu, chứ không hỏi ý kiến bác sĩ da liễu.
Quan điểm y khoa
Liệu phương pháp này có tốt cho làn da của bạn không? Tiến sĩ Nicole M. Golbari, một bác sĩ da liễu, cho rằng đây là một câu hỏi phức tạp vì mỗi khuôn mặt có hệ vi sinh vật độc đáo riêng. Bà giải thích rằng da chúng ta có vi khuẩn, nấm và cả những con ve siêu nhỏ. Chúng là một phần bình thường của da, và để da hoạt động tốt, hệ vi sinh vật cần sự cân bằng đúng đắn.
Tuy nhiên, các chuyên gia da liễu hầu hết đều đồng ý rằng rủi ro của việc không rửa mặt thường lớn hơn lợi ích. Tiến sĩ Asmi Berry, một bác sĩ da liễu, nhận định: “Tối giản hóa việc chăm sóc da có thể tốt, nhưng bỏ qua mọi hình thức làm sạch không phải là câu trả lời”.
Không rửa mặt có thể dẫn đến sự phát triển quá mức của nấm men (như Malassezia gây viêm da tiết bã, tạo vảy vàng và viêm quanh má, lông mày, mũi) và vi khuẩn. Tiến sĩ Golbari nói thêm, việc thiếu làm sạch hoàn toàn cũng sẽ dẫn đến tế bào chết và dầu tích tụ, làm tắc nghẽn lỗ chân lông. “Vi khuẩn da phát triển mạnh nhờ những lỗ chân lông bị tắc đó, dẫn đến mụn viêm, mụn mủ và u nang”.
Bác sĩ Marisa Garshick cũng đồng ý rằng việc không loại bỏ lớp tế bào chết trên cùng sẽ khiến chúng tích tụ, làm dày lớp sừng, gây tắc nghẽn lỗ chân lông và có thể dẫn đến mụn đầu trắng, đầu đen, viêm nhiễm.
Ngoài những lo ngại về sức khỏe, làn da không được rửa sạch trông cũng không đẹp. Tế bào chết tích tụ làm da xỉn màu, không đều màu và thô ráp. Lỗ chân lông bị tắc không được làm sạch có thể trở nên to hơn và rõ hơn theo thời gian. Các chất ô nhiễm bám trên da cũng có thể tạo ra các gốc tự do góp phần gây lão hóa sớm.
Tiến sĩ Berry cho rằng “lợi ích duy nhất có thể có là ít gây xáo trộn hàng rào bảo vệ da hơn, nhưng bạn có thể đạt được điều đó bằng cách sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ thay thế”. Hầu hết các chuyên gia khuyên nên rửa mặt ít nhất một lần mỗi ngày, đặc biệt là trước khi đi ngủ, bằng các sản phẩm dịu nhẹ, cân bằng độ pH, không hương liệu và không gây mụn (non-comedogenic).
Tranh cãi trên mạng xã hội
Trường hợp của Tia Zakher đã làm dấy lên nhiều cuộc tranh luận. Một số người tỏ ra ghê tởm, người khác suy đoán cô bị nhiễm nấm, thậm chí có người cho rằng cô dùng mặt nạ đất sét để giả tạo tình trạng da nhằm thu hút sự chú ý.
Tiến sĩ Zachary Rubin bày tỏ lo ngại về việc lan truyền thông tin sức khỏe có khả năng nguy hiểm trên mạng xã hội. Ông lưu ý rằng việc không làm sạch mặt có thể dẫn đến nhiễm trùng và những người có vấn đề về da dễ bị tổn thương có thể nghe theo lời khuyên này và gặp nhiều vấn đề hơn.
Bản thân Zakher cũng bày tỏ sự lo ngại về việc các bác sĩ da liễu cố gắng chẩn đoán tình trạng của cô từ xa qua mạng. Mặc dù cô khẳng định đã được một bác sĩ da liễu xem ảnh và nói rằng da cô ổn, và mẹ cô cũng lên tiếng bảo vệ, sự hoài nghi vẫn tiếp diễn.
Có nên gạt bỏ việc làm sạch da?
Mặc dù ý tưởng để da “tự chữa lành” nghe có vẻ hấp dẫn, các bằng chứng và ý kiến chuyên môn đều chỉ ra rằng việc hoàn toàn từ bỏ làm sạch da mặt mang lại nhiều rủi ro hơn là lợi ích cho đa số mọi người.
Một giải pháp cân bằng, gồm làm sạch nhẹ nhàng và lắng nghe nhu cầu của làn da, sẽ dẫn đến làn da khỏe mạnh về lâu dài. Như Tiến sĩ Golbari nhấn mạnh, “sức khỏe làn da thường đến từ bên trong” – giữ đủ nước và ăn nhiều trái cây, rau quả cũng giúp duy trì làn da tươi sáng.
Làm sạch da đúng cách không chỉ loại bỏ bụi bẩn, dầu thừa và tế bào chết mà còn giúp ngăn ngừa các vấn đề da liễu và dấu hiệu lão hóa sớm. Việc không làm gì cả, đối với phần lớn chúng ta, không phải là một lựa chọn chăm sóc da khôn ngoan.
