Việt Nam đang đối mặt với một thử thách không nhỏ khi chính quyền Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Donald Trump áp đặt thuế quan nhằm mục tiêu mà họ gọi là phục hồi ngành sản xuất nội địa. Trước áp lực này, Hà Nội đang triển khai nhiều biện pháp để bảo vệ nền kinh tế và duy trì đà tăng trưởng.
Nỗ lực ngoại giao và cam kết thương mại
Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại với Washington bắt đầu, Việt Nam đã phát đi tín hiệu rõ ràng về thiện chí. Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, trong một cuộc họp tại Hà Nội, đã kêu gọi các công ty trong nước, đặc biệt là trong các lĩnh vực năng lượng, khai khoáng, viễn thông và hàng không, cần “chủ động” tăng cường nhập cảng các mặt hàng giá trị cao từ Hoa Kỳ với số lượng lớn và ổn định. Ông nhấn mạnh điều này nhằm giúp thương mại song phương phát huy “tiềm năng to lớn”. Ông Diên cũng đã gặp Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, Marc Knapper, để thúc đẩy tiến trình đàm phán, với hy vọng giải quyết các vấn đề kinh tế và thương mại song phương hiện hữu.
Washington tỏ ra cứng rắn. Hoa Kỳ là thị trường xuất cảng quan trọng nhất của Việt Nam, nhưng cũng là nơi Việt Nam có thặng dư thương mại lớn thứ ba, sau Trung Quốc và Mexico, với con số lên đến gần 124 tỷ Mỹ kim vào năm ngoái. Sự gia tăng này một phần do các công ty dịch chuyển khỏi Trung Quốc để tránh cuộc chiến thương mại mà ông Trump khởi xướng trong nhiệm kỳ đầu của mình. Giới chức Hoa Kỳ đã yêu cầu Việt Nam cải thiện cán cân thương mại và mở cửa thị trường hơn nữa. Hà Nội đã cam kết sẽ thực hiện điều này thông qua việc dỡ bỏ thuế quan đối với hàng hóa Hoa Kỳ và mua nhiều hơn từ đối tác này, đồng thời tăng cường giám sát nguồn gốc sản phẩm để chống gian lận thương mại.
Phản ứng trước áp lực thuế quan
Dù bày tỏ thiện chí, Bộ Công Thương Việt Nam vẫn gọi mức thuế “có đi có lại” mà chính quyền Trump áp đặt là “phi lý”. Ban đầu, mức thuế lên đến 46% được công bố vào ngày 2/4, sau đó giảm xuống còn 10% trong 90 ngày để hai bên có thời gian đàm phán.
Trong một hội nghị gần đây, Bộ Công Thương Việt Nam đã yêu cầu các công ty và hiệp hội trong nước gửi thư đến giới chức Hoa Kỳ, bày tỏ sự không đồng tình với các mức thuế này. Bộ cũng chỉ thị các tập đoàn và công ty hợp tác với các đối tác Hoa Kỳ để vận động người dân và các chính trị gia Mỹ ủng hộ việc duy trì dòng chảy “bình thường” của hàng hóa Việt Nam vào thị trường này. Đồng thời, các doanh nghiệp được yêu cầu cung cấp dữ liệu để chứng minh sản phẩm của họ tuân thủ các quy định của Hoa Kỳ về nguồn gốc xuất xứ tại Việt Nam.
Một thái độ quan trọng khác là việc Hà Nội quyết định tung ra một gói tín dụng hiếm hoi trị giá 20 tỷ Mỹ kim – tương đương khoảng 4,7% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và 3,8% tổng tín dụng trong nước. Gói tín dụng này, được 21 ngân hàng bảo trợ, sẽ tài trợ cho các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghệ. Đây là một nỗ lực đáng kể nhằm duy trì tăng trưởng cao trong bối cảnh áp lực thuế quan từ Hoa Kỳ ngày càng tăng.
Tìm kiếm giải pháp và hướng đi mới
Có những dấu hiệu ban đầu cho thấy tác động của thuế quan Hoa Kỳ. Thặng dư thương mại của Việt Nam trong tháng Tư đã thu hẹp đáng kể, chỉ còn 577 triệu Mỹ kim so với 1,64 tỷ Mỹ kim của tháng Ba. Điều này càng thúc đẩy Việt Nam phải tìm kiếm các giải pháp đa dạng.
Ngoài việc cố gắng xoa dịu Washington, Bộ Công Thương Việt Nam cũng yêu cầu các công ty trong nước tìm kiếm thị trường xuất cảng thay thế. Việt Nam hiện có nhiều hiệp định thương mại với các nền kinh tế lớn, và việc đa dạng hóa thị trường là một chiến lược khôn ngoan để giảm thiểu rủi ro.
Tình hình hiện tại đặt Việt Nam vào một thế khó. Một mặt, phải nỗ lực đáp ứng các yêu cầu của Hoa Kỳ để tránh những đòn thuế quan nặng nề. Mặt khác, phải bảo vệ lợi ích quốc gia, duy trì sản xuất và việc làm trong nước, đồng thời cân bằng mối quan hệ với các đối tác thương mại lớn khác, gồm cả Trung Quốc – một quốc gia vừa là đối tác thương mại quan trọng, vừa có những tranh chấp với Việt Nam trên Biển Đông.
Con đường phía trước chắc chắn không dễ dàng. Các biện pháp mà Việt Nam đang thi hành, từ ngoại giao, cam kết thương mại, kích cầu nội địa đến tìm kiếm thị trường mới, cho thấy sự chủ động và quyết tâm đối phó với thách thức. Tuy nhiên, hiệu quả của những nỗ lực này vẫn cần thời gian để kiểm chứng trong một môi trường thương mại toàn cầu đầy biến động.
(Viết theo tường thuật của Nikkei Asia, Bloomberg và Bộ Công Thương Việt Nam)
