Một tháng sau thảm kịch rơi máy bay của hãng Air India, bản báo cáo sơ bộ đã được công bố, nhưng thay vì đem lại câu trả lời, nó lại làm dấy lên một làn sóng tranh luận và giả thuyết về nguyên nhân tai nạn.
Chuyến bay mang số hiệu 171, một chiếc Boeing 787 Dreamliner, đã rơi vào một tòa nhà chưa đầy một phút sau khi cất cánh từ thành phố Ahmedabad, miền tây Ấn Độ, trên đường đến London. Vụ tai nạn đã khiến 241 người trên máy bay và 19 người dưới mặt đất thiệt mạng. Chỉ có một hành khách duy nhất sống sót.
Bản báo cáo điều tra tai nạn hàng không đầu tiên của Ấn Độ đã đặt ra nhiều câu hỏi về vai trò của các phi công. Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành hàng không cho rằng các nhà điều tra đã rất chọn lọc trong những gì họ công bố.
Nội dung bản báo cáo
Theo quy định quốc tế, một báo cáo sơ bộ phải được đưa ra trong vòng 30 ngày. Cục Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) đã công bố tài liệu dài 15 trang vào thứ Bảy, đáp ứng yêu cầu này. Dù AAIB chủ trì cuộc điều tra, các đại diện từ Hoa Kỳ cũng có mặt, vì máy bay là của Boeing và động cơ do GE Aerospace sản xuất, cả hai đều là công ty Mỹ.
Báo cáo không đưa ra kết luận cuối cùng về nguyên nhân tai nạn, nhưng đã gây ra nhiều tranh cãi.
Theo đó, vài giây sau khi cất cánh, hai công tắc ngắt nhiên liệu đã bị chuyển từ vị trí “chạy” (run) sang “ngắt” (cut-off). Điều này làm động cơ mất nhiên liệu và mất lực đẩy. Mặc dù dữ liệu cho thấy các động cơ đã được khởi động lại sau đó, nhưng đã quá muộn để ngăn chặn vụ tai nạn.
Các công tắc này thường chỉ được dùng để khởi động động cơ trước chuyến bay và tắt sau khi bay xong. Chúng có cơ chế khóa, đòi hỏi phải kéo ra trước khi gạt, một thiết kế nhằm ngăn ngừa việc kích hoạt vô tình.
Báo cáo cũng ghi nhận một phi công hỏi người còn lại “tại sao anh lại ngắt?”, và người đồng nghiệp trả lời rằng anh “không làm vậy”. Tuy nhiên, báo cáo không cung cấp bản ghi âm trực tiếp cuộc hội thoại từ hộp đen buồng lái, cũng không xác định ai là người đã hỏi.
Thông tin còn thiếu
Những thông tin được công bố đã khiến nhiều người cho rằng tai nạn là do hành động cố ý của một trong hai phi công. Quan điểm này đã vấp phải sự phản đối giận dữ từ Hiệp hội Phi công Thương mại Ấn Độ. Họ cảnh báo rằng “việc đưa ra một cáo buộc nghiêm trọng như vậy dựa trên thông tin chưa đầy đủ là vô trách nhiệm và vô cùng nhạy cảm đối với các cá nhân và gia đình liên quan”.
Nhiều chuyên gia trong ngành, bao gồm phi công, nhà điều tra tai nạn và kỹ sư, đều đồng ý rằng những thông tin quan trọng hiện đang bị che giấu. “Họ đã cho chúng ta biết những điều họ muốn chúng ta biết, và giữ lại những gì họ không muốn,” một phi công giấu tên giải thích.
Một trong những chỉ trích chính là việc thiếu bản ghi âm từ buồng lái. Bjorn Fehrm, một nhà phân tích hàng không, gọi đây là điều “hoàn toàn không thể chấp nhận được”. Ông cũng lo ngại về việc không có thông tin gì về những gì xảy ra trong 10 giây giữa lúc các công tắc bị gạt sang vị trí ngắt và lúc chúng được gạt trở lại để khởi động lại động cơ.
Một nguồn tin kỹ thuật cho rằng báo cáo “rất chọn lọc” và thiếu thông tin chi tiết về tình trạng của động cơ ngay trước khi các công tắc bị gạt. Việc gạt công tắc để ngắt rồi bật lại là một kỹ thuật mà phi công được huấn luyện để khởi động lại một động cơ đang mất công suất.
Bản tin an toàn gây tranh cãi
Báo cáo cũng đề cập đến một bản tin an toàn do Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ (FAA) công bố năm 2018. Bản tin này cảnh báo rằng một số kiểu máy bay Boeing 737 đã gặp trường hợp công tắc ngắt nhiên liệu được lắp đặt mà không có tính năng khóa, có khả năng bị gạt do vô tình. Vào thời điểm đó, FAA mô tả đây là một “mối lo ngại về đủ điều kiện bay” nhưng không phải là một “tình trạng không an toàn” cần hành động bắt buộc.
Báo cáo điều tra cho biết Air India đã không thực hiện các cuộc kiểm tra được khuyến nghị, làm dấy lên suy đoán rằng tai nạn có thể do các công tắc bị lỗi và bị gạt vô tình. Tuy nhiên, FAA sau đó đã nhắc lại quan điểm rằng vấn đề này không ảnh hưởng đến an toàn. Hơn nữa, các nguồn tin kỹ thuật chỉ ra rằng bộ phận điều khiển ga của chiếc máy bay bị nạn đã được thay thế hai lần, gần nhất là hai năm trước tai nạn, và việc này bao gồm cả việc thay thế các công tắc ngắt.
Trong khi chờ đợi câu trả lời chắc chắn, nhiều người có thể sẽ phải đợi rất lâu. Mặc dù quy định quốc tế yêu cầu báo cáo cuối cùng phải được công bố trong vòng một năm, thực tế có thể mất nhiều thời gian hơn.
Nguồn: BBC News
