Tại một tòa nhà văn phòng ở khu tài chính Manila, khoảng 60 thanh niên đang theo dõi và kiểm soát các robot trí tuệ nhân tạo (AI) đang xếp hàng hóa lên kệ trong các cửa hàng tiện lợi ở Nhật Bản xa xôi.
Những robot này, do công ty khởi nghiệp Telexistence ở Tokyo thiết kế, đã được bố trí trong các phòng chứa hàng của hơn 300 cửa hàng FamilyMart và Lawson tại Tokyo kể từ năm 2022. Công ty cũng có kế hoạch sớm đưa chúng vào các cửa hàng 7-Eleven. Tại Manila, các nhân viên của công ty khởi nghiệp Astro Robotics giám sát các robot này 24/7.
Giải quyết sự thiếu hụt lao động
Nhật Bản đang phải đối diện với tình trạng thiếu hụt công nhân nghiêm trọng khi dân số già đi và quốc gia này đã thận trọng trong việc mở rộng nhập cư.
Ông Juan Paolo Villonco, người sáng lập Astro Robotics, nói với Rest of World rằng các robot của Telexistence cung cấp một giải pháp thay thế, cho phép “xuất cảng” lao động thể chất. Điều này làm giảm chi phí cho các công ty và tăng quy mô hoạt động của họ. “Rất khó tìm công nhân để làm công việc xếp hàng [ở Nhật Bản],” ông Villonco nói. “Nếu bạn tìm được một người chịu làm, chi phí sẽ rất đắt. Mức lương tối thiểu khá đắt đỏ.”.
Ngược lại, ông cho biết, thật dễ dàng để tuyển dụng những người Philippines trẻ, am hiểu công nghệ để điều hành robot.
“Phi công” Robot
Hầu hết thời gian, các robot đều tự hành. Tuy nhiên, thỉnh thoảng—khoảng 4% thời gian—chúng gặp trục trặc, có thể làm rơi một chai nước. Việc yêu cầu robot AI phục hồi món hàng, bắt chước hoàn hảo cái nắm của con người, là một trong những thách thức khó khăn hơn trong ngành robot.
Đó là lúc một “phi công” (tele-operator) can thiệp.
Một nhân viên nói với Rest of World rằng mỗi phi công giám sát khoảng 50 robot cùng lúc. Khi robot mắc lỗi, họ đeo bộ tai nghe thực tế ảo (VR) và sử dụng cần điều khiển để điều khiển thủ công gắp và đặt lon nước trở lại kệ.
Cái giá của công việc
Công việc này đang bùng nổ. Philippines, một trung tâm gia công toàn cầu, đã chứng kiến sự tuyển dụng ổn định cho các vai trò liên quan đến tự động hóa và AI từ các công ty quốc tế.
Tuy nhiên, những công nhân này phải đối diện với sự đánh đổi quen thuộc: họ thường được tuyển dụng làm nhà thầu và được trả lương thấp hơn so với các đồng nghiệp ở các quốc gia phát triển.
Các phi công tại Astro Robotics kiếm được từ 250 đến 315 đô la mỗi tháng, xấp xỉ mức lương của một nhân viên tổng đài. Jose Mari Lanuza, một nhà nghiên cứu tại Manila, cho biết: “Các công ty CNTT đang trong cuộc đua xuống đáy để tìm kiếm lao động… giá rẻ”.
Công việc này cũng có ảnh hưởng đến sức khỏe. Người lao động cho biết họ thường cảm thấy chóng mặt và lác mắt vì chứng “say không gian mạng” (cybersickness), một loại say tàu xe liên quan đến VR. Trong một ca làm việc 8 tiếng điển hình, họ phải tiếp quản robot khoảng 50 lần, và mỗi lần mất tới 5 phút để giải quyết lỗi.
Tương lai không chắc chắn
Trớ trêu thay, chính những cử động của các nhà điều hành này đang giúp huấn luyện các robot tự hành hoàn toàn. Công ty Telexistence đã thu thập “một lượng lớn dữ liệu điều khiển từ xa ‘hiện thân’ độc đáo” từ các công nhân của mình. Dữ liệu này được cung cấp cho một công ty khởi nghiệp ở San Francisco để giúp phát triển các mô hình AI nền tảng nhằm cung cấp cho robot “trí tuệ thể chất” giống con người. Thông cáo báo chí của công ty nêu rõ: “Sự hợp tác này dự định chuyển các tác vụ điều khiển từ xa thủ công này sang hoạt động tự hành hoàn toàn.”.
Ngay cả khi người lao động cộng tác với máy móc, họ cũng có thể đang tự động hóa chính mình ra khỏi công việc.
Một kỹ sư CNTT làm việc cho một công ty tư vấn quốc tế hàng đầu của Hoa Kỳ cho biết họ đã giúp phát triển một nhân viên hỗ trợ CNTT, điều này đã cắt giảm đáng kể khối lượng công việc của họ. “Gần đây, chúng tôi chỉ giải quyết khoảng sáu tác vụ mỗi ngày,” họ nói. “Mỗi lần tôi bị gọi vào cuộc họp, tôi đều sợ bị nói rằng mình không còn cần thiết nữa.”.
Xian Guevarra, tổng thư ký của Liên minh Chuyên gia Máy tính, cho biết người Philippines đang bị lợi dụng để tối đa hóa lợi nhuận của các công ty quốc tế. “Người Philippines đang xây dựng các công cụ có thể được sử dụng để thay thế chính họ sau này,” ông nói.
Mặc dù một số chuyên gia tin rằng tương lai sẽ là một “lực lượng lao động hỗn hợp” giữa robot, AI và con người, nhưng đối với nhiều công nhân ở Manila, tương lai đó có vẻ bấp bênh.
Theo: Rest of World
