Ngày 27/5/2025, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Trung Quốc và Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên đầu tiên tại Kuala Lumpur. Mục tiêu là tăng cường hợp tác kinh tế, một phần để ứng phó với các biện pháp thuế quan do Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump áp đặt.
Các nhà lãnh đạo đã đồng ý thành lập một nhóm công tác chung để thúc đẩy thương mại và đầu tư. Họ sẽ ưu tiên các dự án cơ sở hạ tầng, hậu cần và phát triển chuỗi cung ứng, những lĩnh vực phù hợp với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Ba bên cũng sẽ hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến và năng lượng tái tạo. Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và các quan chức cấp cao từ các quốc gia GCC – bao gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất – đã tham dự hội nghị.
Động lực từ áp lực thương mại
Động thái này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ áp đặt thuế quan, gây “thất vọng” và làm dấy lên lo ngại về chủ nghĩa bảo hộ ngày càng tăng. Các biện pháp thuế quan của Hoa Kỳ đã tác động mạnh mẽ đến một số nền kinh tế ASEAN, ví dụ như Campuchia (chịu thuế 49%), Lào (48%) và Việt Nam (46%). Trước tình hình đó, các nền kinh tế ASEAN vốn phụ thuộc vào xuất khẩu đang tích cực tìm cách đa dạng hóa đối tác thương mại. Họ dựa vào các kênh thương mại đã có với Trung Quốc và tiềm lực tài chính của các quốc gia Vùng Vịnh. Các nhà phân tích cho rằng chủ nghĩa bảo hộ của Hoa Kỳ đang thúc đẩy ASEAN tìm kiếm đối tác thay thế và khuyến khích Trung Quốc tăng cường quan hệ với Đông Nam Á. Dù vậy, ASEAN vẫn khẳng định cam kết đối với thương mại mở và cách tiếp cận không đối đầu.
Tiếng Nói Chung Về Hợp Tác
Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, chủ nhà hội nghị, nhấn mạnh mối quan hệ “sâu sắc và lâu dài” cũng như tiềm năng hợp tác to lớn chưa được khai thác giữa ba bên. Về phần mình, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường xem hội nghị thượng đỉnh là cơ hội để “cùng nhau tạo ra một mô hình hợp tác và phát triển toàn cầu” trong bối cảnh kinh tế thế giới trì trệ. Tại hội nghị, Trung Quốc cũng đề xuất xem xét khả năng GCC gia nhập Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). ASEAN cho biết sẽ tiến hành nghiên cứu tính khả thi của đề nghị này, bên cạnh một thỏa thuận thương mại riêng giữa ASEAN và GCC.
Nhận Định Của Giới Phân Tích
Nhà phân tích Ilango Karuppannan nhìn nhận hội nghị này như một biểu hiện của sự điều chỉnh địa kinh tế toàn cầu. Ông chỉ ra rằng Trung Quốc đang không ngừng mở rộng dấu ấn thương mại, còn GCC đang tăng cường các liên kết kinh tế tại châu Á, trong khi ảnh hưởng của Hoa Kỳ có phần suy giảm. Theo ông, ASEAN cần duy trì sự cân bằng trong các mối quan hệ mà không bị ép buộc phải chọn bên. Giáo sư Tricia Yeoh từ Đại học Nottingham Malaysia cũng nhận định GCC là một đối tác thương mại đầy hứa hẹn cho ASEAN nhờ quy mô thị trường và tiềm năng chi tiêu lớn.
Số Liệu Thương Mại Nổi Bật
Thực tế cho thấy thương mại của ASEAN với Trung Quốc và GCC đã tăng trưởng đáng kể. Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại của ASEAN với cả Trung Quốc và GCC đã vượt 900 tỷ USD, gần gấp đôi con số 453 tỷ USD trong thương mại giữa ASEAN và Hoa Kỳ. Tính từ năm 2017, khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, thương mại của ASEAN với Trung Quốc và GCC đã tăng 375 tỷ USD, cao hơn mức tăng 220 tỷ USD trong thương mại với Hoa Kỳ. Ba khối này cộng lại chiếm hơn 20% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu và một thị trường với dân số 2,15 tỷ người.
Hướng Tới Tương Lai
Hội nghị thượng đỉnh ba bên này là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy ASEAN đang chủ động mở rộng và đa dạng hóa các mối quan hệ thương mại của mình. Khối này tìm cách củng cố vị thế trong một trật tự kinh tế toàn cầu đầy biến động. Hiệu quả thực chất của sự hợp tác tăng cường này và tác động của nó lên các dòng chảy thương mại trong tương lai sẽ cần thời gian để minh chứng.
Theo: Nikkei Asia
