Chúng ta thường cho rằng những người béo phì thích ăn hơn người có thân hình nhỏ nhắn. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra điều ngược lại: cảm giác ngon miệng khi ăn dường như giảm dần khi cân nặng tăng lên. Tại sao lại như vậy? Và liệu có cách nào để khôi phục lại niềm vui ăn uống và hỗ trợ giảm cân hiệu quả?
Các nhà khoa học tại Đại học California, Berkeley (Mỹ) đã nghiên cứu trên chuột để tìm hiểu vấn đề này. Họ cho một nhóm chuột ăn chế độ ăn nhiều calo, chứa 60% chất béo, khiến chúng tăng cân quá mức. Những con chuột này có xu hướng thích ăn thức ăn nhiều chất béo hơn thức ăn ít calo trong chuồng của chúng. Tuy nhiên, khi được đưa ra khỏi chuồng và cho tiếp xúc với các món ăn vặt giàu calo như bơ, bơ đậu phộng hoặc sô cô la, chúng lại không tỏ ra hứng thú. Ngược lại, những con chuột được nuôi bằng chế độ ăn bình thường lại ăn ngấu nghiến những món ăn vặt này.
Giáo sư Stephan Lammel, tác giả chính của nghiên cứu, giải thích rằng chúng ta thường nghĩ béo phì là do ăn uống quá độ vì mê ăn, đặc biệt là đồ ăn vặt. Tuy nhiên, nghiên cứu này và các nghiên cứu trước đó cho thấy điều ngược lại: theo thời gian, phản ứng khoái cảm với thức ăn thực sự có thể giảm đi.
Vậy nguyên nhân là gì? Câu trả lời nằm ở dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh trong não liên quan đến phần thưởng, động lực và niềm vui.
Dopamine được giải phóng khi chúng ta cười, nghe nhạc hoặc ăn thức ăn ngon. Sự điều chỉnh dopamine lại phụ thuộc vào một phân tử tín hiệu não gọi là neurotensin. Các nhà khoa học phát hiện ra rằng những con chuột thừa cân có mức neurotensin thấp hơn nhiều so với những con chuột có cân nặng bình thường, ảnh hưởng đến phản ứng dopamine của chúng đối với thức ăn.
Điều này có nghĩa là những người béo phì có thể ăn không phải vì niềm vui, mà do thói quen hoặc cảm xúc, chứ không phải do sự thích thú hay mong muốn. Phát hiện này thách thức quan niệm sai lầm phổ biến rằng những người béo phì ăn chỉ vì niềm vui.
Tin tốt là các nhà nghiên cứu đã tìm ra cách khắc phục tình trạng này. Khi họ chuyển một số con chuột trở lại chế độ ăn bình thường trong hai tuần, mức neurotensin, chức năng dopamine và sự quan tâm đến thức ăn giàu calo của chúng đã trở lại bình thường. Ở một số con chuột khác, các nhà khoa học đã khôi phục lại mức neurotensin của chúng bằng phương pháp di truyền. Những con chuột này đã giảm cân, trở nên quan tâm hơn đến thức ăn vặt, đồng thời cải thiện tâm trạng và khả năng vận động.
Nghiên cứu này được thực hiện trên chuột với chế độ ăn nhiều chất béo, vì vậy kết quả có thể không áp dụng trực tiếp cho người béo phì. Tuy nhiên, nếu điều này đúng với con người, nó sẽ mở ra cánh cửa cho các chiến lược điều trị mới không chỉ ức chế sự thèm ăn mà còn cải thiện cách bộ não trải nghiệm thức ăn. Điều này có thể giúp mọi người duy trì cân nặng hợp lý mà không cần chỉ dựa vào ý chí hoặc chế độ ăn kiêng khắt khe, vốn thường khó duy trì. Thay vào đó, việc khôi phục niềm vui ăn uống thông qua các chiến lược di truyền nhắm vào tín hiệu neurotensin có thể giúp cân bằng động lực ăn uống và dẫn đến các kiểu ăn uống lành mạnh hơn.
Mặc dù cần thêm nhiều nghiên cứu trên người để xác nhận những phát hiện này, đây là một bước tiến đầy hứa hẹn trong việc tìm kiếm các phương pháp giảm cân hiệu quả và bền vững hơn.
Việc tập trung vào việc khôi phục niềm vui ăn uống có thể là chìa khóa để giúp mọi người thiết lập mối quan hệ lành mạnh hơn với thức ăn và đạt được mục tiêu giảm cân của mình.
