Điều không thể tưởng tượng được nay lại trở thành điều được dự đoán trước. Căng thẳng đang gia tăng khi một cuộc chiến kéo dài nhiều năm có nguy cơ lan rộng ra ngoài biên giới quốc tế.
Vào những tháng đầu của cuộc chiến ở Ukraine, Tướng Mark Milley, khi đó là chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, đã vạch ra các ưu tiên chính cho Hoa Kỳ và NATO. Theo báo cáo của Washington Post, các ưu tiên đó theo thứ tự là: 1. “Không để xảy ra xung đột quân sự giữa quân đội Hoa Kỳ và NATO với Nga”; 2. “Kiềm chế cuộc chiến trong phạm vi địa lý của Ukraine”; 3. “Củng cố và duy trì sự đoàn kết của NATO”; và 4. “Trao quyền cho Ukraine và cung cấp cho họ phương tiện để chiến đấu”.
Thứ tự này cho thấy rõ rằng việc hỗ trợ Ukraine là một ưu tiên, nhưng việc ngăn chặn leo thang ra ngoài Ukraine thường là một ưu tiên lớn hơn. Tuy nhiên, trong tuần qua, các nhà lãnh đạo NATO dường như đã thay đổi quan điểm một cách đáng kể, cho rằng một cuộc xung đột giữa NATO và Nga, dù hy vọng chỉ ở mức độ hạn chế, có thể là không thể tránh khỏi.
Những hành động gây hấn
Nguyên nhân của sự thay đổi này là một loạt các vụ xâm nhập không phận NATO ngày càng trắng trợn của Nga.
- Tại Ba Lan: Vào ngày 8/9, 21 máy bay không người lái của Nga đã đi vào lãnh thổ Ba Lan. Một số trong đó đã bị một chiến dịch quân sự chung chưa từng có của Ba Lan-Đức-Ý-Hà Lan bắn hạ. Mặc dù có khả năng những máy bay này vô tình xâm nhập không phận Ba Lan trên đường tấn công các mục tiêu ở Ukraine, nhưng số lượng lớn khiến giả thuyết này khó tin.
- Tại Estonia: Trong một vụ việc nguy hiểm hơn nhiều, ba chiến đấu cơ có người lái của Nga đã vi phạm không phận Estonia trong 12 phút vào thứ Sáu tuần trước trước khi bị các máy bay của NATO chặn lại. Không giống như Ba Lan, Estonia không có biên giới với Ukraine và cách xa hàng trăm dặm. Chính phủ Nga đã phủ nhận việc vi phạm không phận Estonia.
- Tại Đan Mạch và Na Uy: Vào thứ Hai, việc phát hiện máy bay không người lái đã buộc các phi trường ở Copenhagen và Oslo phải đóng cửa trong vài giờ. Vào thứ Năm, máy bay không người lái lại làm đóng cửa một phi trường thứ hai của Đan Mạch, nơi được sử dụng cho cả chuyến bay thương mại và quân sự. Giới chức Đan Mạch kết luận rằng chúng có liên quan đến một “tác nhân nhà nước”.
Những lời cảnh báo cứng rắn
Những sự việc này đã trở thành tâm điểm tại cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski đã thẳng thắn cảnh báo Nga: “Nếu một hỏa tiễn hoặc máy bay khác đi vào không phận của chúng tôi mà không được phép… và bị bắn hạ… xin đừng đến đây để than vãn. Các vị đã được báo trước”.
Ngoại trưởng Anh Yvette Cooper tuyên bố: “Chúng tôi sẵn sàng thực hiện mọi bước cần thiết để bảo vệ bầu trời và lãnh thổ của NATO”. Đáng ngạc nhiên hơn, Tổng thống Donald Trump, khi được hỏi liệu các nước NATO có nên bắn hạ máy bay Nga xâm nhập lãnh thổ của họ hay không, đã trả lời: “Vâng, tôi tin như vậy”.
Đáp lại, đại sứ Nga tại Pháp cảnh báo trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh hôm thứ Năm rằng nếu một máy bay Nga bị bắn hạ trên lãnh thổ NATO, “điều đó sẽ có nghĩa là chiến tranh”.
Thử thách sự đoàn kết
Các nhà phân tích cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đang muốn gửi một thông điệp. “Putin muốn báo hiệu cho chúng tôi… nếu các bạn tiếp tục hỗ trợ Ukraine, chiến tranh sẽ đến với các bạn,” Eitvydas Bajarūnas, một nhà ngoại giao kỳ cựu của Lithuania, cho biết. Các vụ xâm nhập này cũng làm nổi bật lợi thế chiến lược từ các máy bay không người lái kamikaze rẻ tiền của Nga. Một quan chức Estonia mô tả chúng như “một tờ vé số luôn trúng”—hoặc chúng đánh trúng mục tiêu, hoặc đối phương phải dùng một hỏa tiễn đắt hơn nhiều để bắn hạ nó.
Đáp lại, các nước dọc biên giới phía đông của NATO đang lập kế hoạch cho nhiều hành động khiêu khích hơn từ Nga. Các nhà ngoại giao châu Âu đang thảo luận về việc đầu tư vào một “bức tường máy bay không người lái” gồm các hệ thống cảm biến và vũ khí. Quốc hội Lithuania đã cho phép quân đội nước này bắn hạ bất kỳ máy bay không người lái nào đi vào không phận của mình.
Tuy nhiên, sự đoàn kết của NATO đang bị thử thách. Trong một cuộc họp hôm thứ Ba, các đại diện chính phủ NATO đã bị chia rẽ về việc có nên đáp trả bằng vũ lực đối với các vụ xâm nhập tiếp theo hay không, với Đức và một số nước Nam Âu phản đối. Câu hỏi lớn hơn có thể là liệu Washington có đồng lòng hay không. Mặc dù ông Trump có những phát biểu cứng rắn trong tuần này, một số quan chức trong chính quyền của ông được cho là lo ngại về việc bị lôi kéo vào một cuộc xung đột với Nga.
Tiền lệ lịch sử và tương lai
Các nhà hoạch định chính sách của NATO có thể đang nghĩ về một tiền lệ năm 2015, khi Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên NATO, đã bắn hạ một máy bay chiến đấu của Nga sau khi nó vi phạm không phận trong lúc ném bom các mục tiêu ở Syria. Chiến tranh thế giới thứ ba đã không xảy ra.
Sự đồng thuận ngày càng tăng dường như là rủi ro của việc cho phép các hành động khiêu khích này tiếp diễn còn lớn hơn rủi ro của việc đáp trả chúng. Rachel Rizzo, một nhà phân tích NATO tại Hội đồng Đại Tây Dương, tóm tắt suy nghĩ này: “Nếu người châu Âu liên tục cảnh báo Nga không vi phạm không phận của mình hết lần này đến lần khác, và không có gì xảy ra, thì điều đó gửi đi thông điệp gì?”.
Nỗ lực kéo dài của các chính phủ NATO nhằm giữ cuộc chiến này trong biên giới Ukraine dường như đang thất bại. Một màn phô diễn lực lượng quyết đoán có thể được xem là một phản ứng cần thiết, nhưng điều đó không có nghĩa là sự leo thang sẽ kết thúc ở đó.
Nguồn: Yahoo!News
