LÊ CÔNG TRỨ
LGT: Ngày Tết ăn gì cho khỏe mạnh? Có lẽ câu hỏi này không cần hỏi song lại rất cần thiết!
Ăn Tết là tục lệ của người Việt. Vì kêu là “ăn” nên ba ngày Tết là ba ngày [và có thể nhiều hơn đối với một số người khi ngâm nga câu “tháng Giêng là tháng ăn chơi”], mọi người đều được chơi và ăn thả giàn! Song đã tới lúc chúng ta lắng nghe lời khuyên của những chuyên gia ẩm thực, các bác sĩ. Bởi “bệnh từ miệng mà vào!”
Bài viết của bác sĩ Lê Công Trứ sau đây chỉ là một lời nhắc nhở chúng ta nên tiết giảm việc ăn uống trong ngày Tết và cả những ngày sau đó.
Theo dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số lượng người bị bệnh tiểu đường liên tục gia tăng từ 200 triệu bệnh nhân vào năm 1990 và 830 triệu vào năm 2022 trên phạm vi toàn cầu; Và con số này được dự đoán sẽ là 1.3 tỷ người bệnh vào năm 2050.
Một quan ngại khác là số lượng người mắc bệnh tiểu đường (type 2) càng ngày càng nhiều, theo tường trình của bác sĩ Michael Yafi vào năm 2015, bệnh nhân tiểu đường loại 2 trẻ nhất là 3 tuổi.
Để phòng ngừa và phát giác sớm bệnh tiểu đường, sau đây là các dấu hiệu của cơ thể khi bạn đã ăn quá nhiều đường và tinh bột mà bạn cần phải biết để có chế độ ăn uống, tập luyện, thay đổi lối sống cho phù hợp.
Buồn ngủ và uể oải sau bữa ăn
Mục đích của bữa ăn là cung cấp lượng dinh dưỡng cần thiết để cơ thể tạo ra năng lượng, tuy nhiên, sau mỗi bữa ăn, nếu bạn có cảm giác buồn ngủ, uể oải, mệt mỏi, đầu óc lơ mơ thì bạn hãy xem lại thành phần trong thức ăn của mình. Rất có thể tỉ lệ đường hoặc tinh bột quá nhiều trong thực đơn của bạn.
Khi trong thức ăn có quá nhiều đường hoặc tinh bột, lúc này, lượng đường trong máu của bạn sẽ tăng cao, khi đó, tuyến tụy sẽ tiết ra insulin để đưa đường trong máu vào tế bào nhằm tạo ra năng lượng. Tuy nhiên, lượng insulin tăng quá nhanh khiến lượng đường trong máu giảm thấp, khi đó, não của bạn sẽ thiếu đường để tạo thành năng lượng, vì vậy, tạo cho bạn cảm giác buồn ngủ, uể oải, mệt mỏi, lơ mơ … dẫn đến cảm giác buồn ngủ.
Việc “căng da bụng, chùng da mắt” theo kinh nghiệm dân gian vào thời điểm này không phải là dấu hiệu tốt mà nó chính là một tín hiệu cảnh cáo để cho bạn cần phải điều tiết lại thực đơn trong các bữa ăn. Việc sau khi ăn no rồi đi ngủ, nhất là giấc ngủ trưa, có thể làm cho bạn bỏ qua một tín hiệu cảnh cáo của cơ thể.
Cảm giác khát nước và uống nhiều nước
Để cung cấp đủ nước cho cơ thể bạn, mỗi người lớn cần khoảng 2.7- 3.7 lít/ ngày (bao gồm nước uống và nước có trong các loại thực phẩm); Lượng nước này tùy thuộc vào giới tính, môi trường sống, khí hậu, điều kiện làm việc…
Có bao giờ bạn có cảm giác khát nước, cần phải uống nước rất nhiều (so với trước kia) và có cảm giác khô cổ họng, thèm nước một cách lạ thường? Nếu có các cảm giác này, có thể lượng đường trong máu của bạn đã cao.
Một khi lượng đường trong máu của bạn bị cao, cơ thể bạn tìm cách loại bỏ bớt lượng đường cao này, lúc đó, thận của bạn làm việc một cách tích cực, đẩy nhanh quá trình lọc máu nhằm loại bỏ lượng đường trong máu của bạn qua đường tiểu, vì vậy, bạn phải đi tiểu nhiều, cơ thể bạn thiếu nước, bạn cần uống nhiều nước hơn…. Vòng luẩn quẩn này cứ liên tục tiếp diễn!
Cảm giác khát nước, thèm nước, cảm thấy nước “rất ngon” là các tín hiệu cảnh báo bạn cần phải quan tâm đến việc giảm lượng đường và tinh bột trong khẩu phần và bạn cần phải được bác sĩ khám và định bệnh sớm.

Mắt bị mờ
Có khi nào bạn cảm thấy mắt mình bị mờ, hình ảnh không rõ ràng, mọi thứ như một màn sương mỏng bao phủ?
Khi lượng đường trong máu của bạn cao, độ bám dính của đường sẽ làm tổn thương đến các mạch máu nhỏ trong cơ thể bạn, nhất là các mạch máu rất nhỏ ở đáy mắt. Mặc khác, đường có tính cách hút nước, vì vậy khi đường xâm nhập vào thuỷ tinh thể, thuỷ tinh thể của bạn bị lượng nước xâm nhập nhiều, gây biến dạng thuỷ tinh thể, dẫn đến việc điều tiết ánh sáng của thuỷ tinh thể bị giảm sút, khi đó bạn có cảm giác mắt bị mờ, hình ảnh không rõ ràng.
Vì vậy, khi mắt bạn bị mờ, hình ảnh không rõ, không sắc nét điều đó không chỉ là một bệnh mắt thông thường mà có thể là lượng đường trong máu của bạn đã cao, đến mức gây tổn thương đến các mạch máu ở đáy mắt.
Vùng mắt sưng mọng
Đường có tính năng hấp thụ nước, việc bạn ăn quá nhiều đường, đường sẽ lưu giữ một lượng nước lớn trong cơ thể bạn nhiều hơn bình thường. Mặc khác, do lượng đường trong máu cao, độ nhờn của máu bị giảm, khiến tuần hoàn máu bị trì trệ. Vì vậy, vùng xung quanh mắt của bạn bị sưng mộng.
Da nhăn nheo, giảm tính đàn hồi
Khi bạn nhận thấy da của bạn nhăn nheo, giảm tính đàn hồi, đôi khi sẫm màu, nhất là biểu hiện này xảy ra ở các vùng quanh mắt, cổ, mặt ngoài của 2 bàn tay.
Lượng đường trong máu của bạn bị cao, nó chính là nguyên nhân gây cản trở lượng vitamin C thẩm thấu vào tế bào. Vitamin C có tính năng giúp cho collagen dẻo dai, mềm mại hơn; Khi thiếu vitamin C, collagen trong cơ thể bạn sẽ bị xơ cứng, không phát triển được, mặc khác, lượng đường cao sẽ bám dính vào các protein không nuôi dưỡng được collagen, làm cho lượng collagen bị dòn, không bền chắc và suy giảm, khi đó, da bạn có biểu hiện nhăn nheo, giảm tính đàn hồi, chảy xệ, sẫm màu.. quá trình lão hoá của da sẽ nhanh hơn.
Khi thấy cơ thể có các biểu hiện nhăn nheo, giảm tính đàn hồi, chảy xệ, sẫm màu, không còn săn chắc, mềm mại như trước kia bạn nên đến bác sĩ để được khám bệnh và có các xét nghiệm cần thiết để định bệnh một cách chính xác.
Lợi/ Nướu răng bị đỏ
Khi lượng đường trong máu của bạn bị tăng cao, nó xâm lấn và ngăn cản vitamin C thẩm thấu vào tế bào, khiến bạn thiếu vitamin C. Điều này sẽ làm cho lợi/ nướu răng của bạn bị dễ chảy máu, dễ bị nhiễm trùng, sưng tấy.
Lớp phủ trắng trên lưỡi
Lớp phủ trắng trên lưỡi là dấu hiệu nhiễm nấm Candida. Candida là loại nấm luôn luôn tồn tại cùng với cơ thể bạn, nó không gây hại. Tuy nhiên, khi bạn ăn quá nhiều đường và tinh bột, nấm Candida sẽ phát triển trên bề mặt của lưỡi, tạo nên lớp phủ trắng. Đường và tinh bột là môi trường tốt, thuận lợi để nấm Candida phát triển tạo nên các chứng bệnh ở răng, miệng và có thể gây ảnh hưởng đến các bộ phận khác trong cơ thể.
Đói bụng, thèm ăn dữ dội, thích ăn vặt
Khi lượng insulin trong cơ thể bạn bị thiếu hụt, tế bào không thể hấp thu đường để tạo thành năng lượng giúp cơ thể bạn hoạt động được (hiện. tượng thiếu insulin hoặc kháng insulin); Việc thiếu năng lượng sẽ làm gia tăng cảm giác đói, thích ăn vặt.
Cảm giác đói bụng thường xuyên, thèm ăn dữ dội, thích ăn vặt cũng có thể do một số bệnh lý khác như: bệnh Cường Giáp tự miễn (bệnh Graves), bệnh u tuỵ nội tiết (Insulinoma) …
Vì vậy, khi bạn có cảm giác đói bụng, thèm ăn dữ dội, thích ăn vặt, bạn nên tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm.
Thèm ngọt, thích ngọt
Mặc dù đường trong máu của bạn cao, nhưng vì sự thiếu hụt insulin mà tế bào không hấp thu được lượng đường cần thiết để tạo thành năng lượng; Sự thiếu hụt năng lượng này tạo cho cơ thể bạn có cảm giác thèm đồ ăn ngọt, thích thức uống ngọt bởi vì, trong cơ thể bạn, đường là chất chuyển hóa thành năng lượng nhanh nhất.
Ngoài ra, việc thèm đồ ăn ngọt, thích thức uống ngọt có thể do một số nguyên nhân bệnh lý khác như: bệnh Trầm cảm, bệnh Nấm men phát triển mất cân bằng gây nhiễm trùng Niệu đạo hoặc nhiễm trùng Âm đạo …
Tim đập nhanh
Khi máu của bạn chứa nhiều đường, độ nhờn của máu bị giảm, lưu thông máu huyết bị đình trệ; Để bù trừ, tim của bạn phải đập nhanh hơn để tăng cường sự lưu thông máu trong cơ thể của bạn.
Tuy nhiên, chứng tim đập nhanh sau mỗi bữa ăn có thể còn những nguyên nhân khác như ăn quá nhiều muối, ăn nhiều chất kích thích (các loại gia vị hoặc cafe) …
Tóm lại, với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh,” bạn phải quan tâm, ghi nhận và lưu ý tất cả các dấu hiệu bất thường trong cơ thể của bạn để trình bày với người bác sĩ gia đình nhằm có giải pháp tốt nhất cho bạn.
Hơn ai hết, bạn phải là bác sĩ của chính bạn!
Lê Công Trứ
MD, Public Health Management
Tài liệu tham khảo:
https://www.theguardian.com/society/2015/sep/16/type-2-diabetes-three-year-old-girl-obesity