MÊ MÀN BẠC
Phim “Oppenheimer”, khởi chiếu ngày 21 tháng 7, mùa hè năm nay, trên màn ảnh rộng khắp nơi trên toàn nước Mỹ và nhiều nơi trên thế giới, như để nhắc nhở tất cả chúng ta về sức tàn phá khủng khiếp của vũ khí hạt nhân, loại vũ khí có thể hủy diệt toàn thể nhân loại.
Phim được cho là ra đời đúng lúc, trong bối cảnh cuộc chiến giữa Nga và Ukraine, bắt đầu vào tháng 2 năm ngoái, ngày càng căng thẳng, khi mối đe dọa của vũ khí hạt nhân là nỗi lo âu của nhiều lãnh đạo thế giới, vì Putin thường xuyên tuyên bố sẽ sẵn sàng sử dụng vũ khí giết người này nếu bất cứ phần đất nào của Nga bị đánh chiếm.
Họ lo âu cũng đúng thôi! Union of Concerned Scientists (Hiệp hội các nhà Khoa học Quan tâm) nhận định rằng “vũ khí hạt nhân đang hiện diện quanh ta, và vẫn luôn là một nguy cơ đe dọa con người” vì tổng cộng toàn cầu hiện có khoảng 13,000 vũ khí khủng khiếp này.
Là một phim tiểu sử bi tráng do đạo diễn tài ba Christopher Nolan viết kịch bản và đạo diễn, “Oppenheimer” dựa trên cuốn American Prometheus xuất bản năm 2005 của Kai Bird và Martin J. Sherwin, phim kể về cuộc đời và sự nghiệp của nhà Vật Lý Học lỗi lạc Robert Oppenheimer, người được gọi là cha đẻ của bom Nguyên Tử.
Phim đã theo cuộc hành trình của Oppenheimer bắt đầu từ những năm ở Đại học Göttingen, nơi ông được học hỏi các nhà Vật Lý Học nổi tiếng như Max Born và Werner Heisenberg.
Sự hiểu biết sâu sắc của Oppenheimer về cơ học lượng tử (quantum mechanics) và khả năng liên kết các lý thuyết trừu tượng với những ứng dụng thực tế của ông đã được cho thấy rõ ràng ngay trong những năm đầu tiên này.
Khán giả sau đó được dẫn dắt vào Dự Án Manhattan, một dự án tối mật, được lập ra để nghiên cứu và chế tạo bom nguyên tử nhằm đánh bại Đức Quốc Xã và chấm dứt chiến tranh. Oppenheimer được mời tham gia và chỉ huy dự án. Tài năng của ông thật sự tỏa sáng trong thời gian này. Dùng tài lãnh đạo xuất chúng của mình, Oppenheimer đã dẫn dắt một đội ngũ đa dạng gồm các khoa học gia, kỹ sư, và chuyên gia hàng đầu của nước Mỹ đến thành công và họ đã chế ra được những quả bom nguyên tử đầu tiên của nhân loại. Ngoài ra, những hiểu biết sâu sắc của Oppenheimer về sự hoạt động của các hạt nguyên tử đã mở đường cho các lý thuyết phức tạp làm nền tảng cho vật lý hiện đại và khoa học hạt nhân.
Những đóng góp cho khoa học của Oppenheimer, tuy vĩ đại và là một niềm kiêu hãnh của ông, cũng đã đem đến cho vị khoa học gia lỗi lạc này nhiều trăn trở.
Hai quả bom nguyên tử thả ở Hiroshima và Nagasaki gây ra những hậu quả kinh khủng, hơn hai trăm ngàn tử vong vì sức nóng khủng khiếp của bom hoặc vì nhiễm phóng xạ sau đó và sự khởi xướng của cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân. Cuộc đấu tranh nội tâm của Oppenheimer giữa việc theo đuổi tri thức khoa học và ý nghĩa đạo đức trong công việc của ông là một chủ đề lặp đi lặp lại trong cuộc đời ông.
Christopher Nolan, người đã đạo diễn những tác phẩm ăn khách như “Inception” và “The Dark Knight”, tiếp tục chứng tỏ tài năng của mình qua cách trình bày câu chuyện đa chiều và tinh tế trong “Oppenheimer.”
Ngay từ khung hình đầu tiên, chúng ta đã thấy được phong cách miêu tả bằng hình ảnh (visual style) đặc trưng của Nolan. Sự chú ý tỉ mỉ đến những chi tiết nhỏ lẫn đến vẻ vĩ đại, hùng tráng của phim tạo nên một nhận thức sâu lắng đã đưa khán giả về thời Thế Chiến thứ Hai. Vẻ đẹp hoang vắng của sa mạc New Mexico (nơi phòng thí nghiệm Los Alamos được thành lập) được ghi lại trong kỹ xảo điện ảnh ngoạn mục, đặt bên phong cảnh bao la cùng với kiến trúc công nghiệp của phòng thí nghiệm.
Chúng ta có thể cảm nhận được qua suốt bộ phim, vị đạo diễn cừ khôi này luôn sử dụng các hiệu ứng thực tế (practical effect) và tôn trọng sự xác thực của lịch sử. Vì vậy, “Oppenheimer” đã cuốn hút được người xem vào bối cảnh thời kỳ đó với những hình ảnh trung thực tuyệt vời.
Một ví dụ điển hình của Nolan và chủ trương trung thực là việc tái tạo vụ nổ hạt nhân đầu tiên trong phim. Dù biết quay vụ nổ này mà không dùng hiệu ứng CGI sẽ là một thử thách rất lớn, ông vẫn tự tay thực hiện những cảnh bom nổ rất kinh khủng, sống động, và chân thật nhất có thể.
Việc tuyển chọn diễn viên cho “Oppenheimer” đóng vai trò then chốt trong việc đưa các nhân vật lịch sử thành sống thực.
Cillian Murphy, được Nolan chọn đóng J. Robert Oppenheimer. Anh đã diễn xuất thật xuất sắc sức thu hút bí ẩn của nhà vật lý học, lòng nhiệt thành theo đuổi khoa học của ông, và sự rối loạn nội tâm khi ông bị ám ảnh bởi hậu quả của những chuyện đã làm không thể tháo gỡ được của mình. Trên Vương Quốc Anh và Ái Nhĩ Lan, Cillian Murphy đã được rất nhiều khán giả hâm mộ từ lâu. Đặc biệt nhất là trong những năm anh diễn xuất thần vai Tommy Shelby trong loạt phim “gangster” Peaky Blinders. Nhưng đối với Hollywood, anh là một nam diễn viên chưa “đình đám” được như Tom Cruise hay Brad Pitt.
Tuy nhiên, cục diện đã hoàn toàn thay đổi. Vai diễn Oppenheimer đã đưa anh lên ngôi vị của một siêu sao ở Hồ Ly Vọng. Tin đồn đang nháo nhào rằng anh sẽ đoạt giải Oscar Nam Chính lần tới này. Một điều thú vị xin kể ở đây là, mặc dù phải đến tháng 1 năm 2024 tên các diễn viên được đề cử mới được công bố, tỷ lệ cược dự đoán Cillian Murphy có 44% cơ hội sẽ giành danh vị nam diễn viên chính xuất sắc nhất tại lễ trao giải Oscar lần thứ 96 vào tháng 3 năm 2024.
Giàn diễn viên hậu thuẫn cho vai chính Cillian Murphy gồm nhiều tài tử gạo gội như Robert
Robert Downey Jr., Emily Blunt, Matt Damon, và nhiều sao thượng thặng khác. Họ góp phần tạo nên chiều sâu cho bộ phim. Qua họ, người xem thấy được tình bạn thân thiết, những xung đột, và tinh thần hợp tác trong Dự Án Manhattan. Sự tương tác giữa các nhà khoa học, chính trị gia và sĩ quan phản ánh sự phức tạp của các mối quan hệ thời đó và nhấn mạnh tầm quan trọng về mặt đạo đức của những quyết định mà họ phải đối mặt.
Các nhà phê bình khen ngợi Oppenheimer phần lớn về kịch bản, sự diễn xuất của dàn diễn viên (đặc biệt là của Murphy và Downey) và hình ảnh.
Trên trang web điểm phim Rotten Tomatoes, 93% trong số 453 bài bình luận chấm trên trung bình, với điểm trung bình là 8.6/10. Sự đồng thuận của trang web là: “Oppenheimer đánh dấu một thành tựu đáng kinh ngạc khác của Christopher Nolan mà thành tựu này có được là nhờ màn trình diễn xuất sắc của Murphy và hình ảnh tuyệt đẹp của phim.”
Khán giả được CinemaScore khảo sát cho điểm trung bình của bộ phim là “A” trên thang điểm từ F đến A+, trong khi 93% những người được PostTrak thăm dò cho điểm tổng thể tích cực, với 74% nói rằng họ chắc chắn sẽ giới thiệu bộ phim cho người thân.
Richard Roeper của Chicago Sun-Times cho Oppenheimer bốn trên bốn sao, khen phim là “Tuyệt vời! Một trong những bộ phim hay nhất thế kỷ 21.”
Tuy nhiên, mặc dù khen ngợi chủ đề và các vai diễn của bộ phim, Brian Lowry của CNN lại phán rằng “Nolan làm quá nhiều thứ cùng một lúc và một phần nào đó đã làm phương hại đến bộ phim”.
