Quảng Châu, Trung Quốc – Các nhà khoa học vừa thực hiện thành công ca ghép phổi heo đã được biến đổi gen vào một người đàn ông, đánh dấu một cột mốc đáng nhớ trong lĩnh vực cấy ghép dị loài (xenotransplantation). Ca phẫu thuật mở ra hy vọng mới cho việc giải quyết tình trạng thiếu hụt nội tạng trên toàn cầu, dù vẫn còn nhiều thách thức ở phía trước.
Trong một báo cáo đăng trên tạp chí Nature Medicine ngày 25/8, các nhà nghiên cứu cho biết lá phổi heo đã duy trì sự sống và hoạt động trong cơ thể người nhận trong chín ngày. Người nhận là một người đàn ông 39 tuổi đã được xác định là chết não sau một cơn xuất huyết não. Gia đình ông đã đồng ý cho thực hiện quy trình mang tính thử nghiệm này.
Một quá trình đầy triển vọng nhưng phức tạp
Đây được xem là nỗ lực đầu tiên cấy ghép phổi heo vào cơ thể người. Phổi là một trong những cơ quan khó cấy ghép nhất, ngay cả giữa người với người, do chúng liên tục tiếp xúc với không khí và vi khuẩn từ môi trường bên ngoài, làm tăng nguy cơ bị hệ miễn dịch tấn công và đào thải.
Để giảm thiểu nguy cơ này, các nhà khoa học đã sử dụng một lá phổi từ giống heo Bama Xiang được biến đổi gen. Sáu gen đã được chỉnh sửa để làm cho lá phổi tương thích hơn với cơ thể người. Con heo được nuôi trong một môi trường được kiểm soát chặt chẽ và vô trùng để ngăn ngừa nhiễm trùng.
Sau ca phẫu thuật, lá phổi ghép đã không bị cơ thể đào thải ngay lập tức. Tuy nhiên, chỉ một ngày sau, các bác sĩ đã quan sát thấy những dấu hiệu viêm và có dịch lỏng tích tụ một phần trong phổi. Đến ngày thứ ba, hệ miễn dịch của người nhận bắt đầu sản sinh kháng thể tấn công lá phổi mới.
Dù có những dấu hiệu cho thấy lá phổi đã phần nào tự chữa lành vào ngày thứ chín và kết hợp với cơ thể người nhận để trao đổi oxy, thí nghiệm đã được dừng lại theo yêu cầu của gia đình.
Thách thức và hướng đi tương lai
Các chuyên gia nhận định rằng tuy cuộc thử nghiệm này cho thấy tính khả thi của việc ghép phổi từ động vật sang người, vẫn còn nhiều trở ngại cần vượt qua trước khi phương pháp này có thể được áp dụng rộng rãi trong lâm sàng.
Một trong những vấn đề chính là phản ứng của hệ miễn dịch. Các nhà khoa học cho rằng việc tinh chỉnh thêm các biến đổi gen ở heo hoặc cải tiến các loại thuốc ức chế miễn dịch cho người nhận có thể giúp kéo dài thời gian sống và hoạt động của cơ quan cấy ghép.
Tiến sĩ Richard Pierson III, một bác sĩ phẫu thuật cấy ghép lồng ngực tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, người không tham gia vào nghiên cứu, nêu lên một câu hỏi quan trọng: liệu lá phổi được cấy ghép có thể tự hoạt động mà không cần sự hỗ trợ của các thiết bị y tế hay không.
Tiến sĩ Muhammad Mohiuddin, Giám đốc Chương trình Cấy ghép Tim từ Động vật tại Trường Y khoa Đại học Maryland, người đã thực hiện ca ghép tim từ heo sang người đầu tiên vào năm 2022, nhận định rằng đây là một quá trình học hỏi. Ông cho rằng “sự tiến bộ sẽ diễn ra từ từ” và sẽ không sớm thấy những ca cấy ghép thành công kéo dài nhiều năm.
Giải pháp cho tình trạng thiếu hụt nội tạng
Trên toàn thế giới, tình trạng thiếu hụt nội tạng để cấy ghép là một vấn đề nghiêm trọng. Chỉ riêng tại Hoa Kỳ, trung bình mỗi ngày có 13 người qua đời trong khi chờ đợi được ghép tạng. Các nhà khoa học đang nghiên cứu việc cấy ghép nội tạng giữa các loài như một giải pháp tiềm năng cho vấn đề này.
Trước ca ghép phổi này, các bác sĩ đã thành công trong việc cấy ghép thận và tim heo cho người. Những bước tiến này, dù còn ở giai đoạn đầu, đang thắp lên hy vọng cho hàng ngàn bệnh nhân đang chờ đợi một cơ hội sống.
Cuộc thử nghiệm cấy ghép phổi heo đầu tiên này là một bước tiến quan trọng, mang lại những kiến thức quý báu để các nhà khoa học tiếp tục hoàn thiện kỹ thuật và tiến gần hơn đến một tương lai nơi việc thiếu hụt nội tạng không còn là một bản án tử hình.
Nguồn: Science News
