Một nghiên cứu mới đây khám phá ra rằng một loại chất làm ngọt ít calo phổ biến, thường được tìm thấy trong kẹo cao su không đường và các sản phẩm dành cho người ăn kiêng, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nghiêm trọng. Khám phá này có thể khiến nhiều người tiêu thụ các sản phẩm ăn kiêng cảm thấy lo ngại.
Sorbitol và tác động bất ngờ đến gan
Các nhà khoa học từ Đại học Washington ở St. Louis đã thực hiện nghiên cứu trên cá ngựa vằn trưởng thành bằng cách sử dụng thuốc kháng sinh để loại bỏ hầu hết vi khuẩn trong ruột của chúng. Sau đó, họ theo dõi cách loài cá này chuyển hóa glucose và đặc biệt chú ý đến việc liệu ruột của chúng có sản xuất sorbitol hay không.
Sorbitol là một loại rượu đường (sugar alcohol) có tự nhiên trong nhiều loại trái cây. Nó cũng được sản xuất thương mại cho các sản phẩm không đường và thân thiện với người bệnh tiểu đường vì độ ngọt bằng khoảng 60% đường nhưng chứa ít hơn 35% calo.
Nghiên cứu chỉ ra rằng:
- Cơ chế sản sinh: Cơ thể cũng có thể tự sản xuất sorbitol. Các enzym trong ruột tạo ra sorbitol khi mức glucose tăng lên.
- Vai trò của vi khuẩn: Thông thường, vi khuẩn trong ruột sẽ phân giải một lượng vừa phải sorbitol thành các sản phẩm phụ vô hại. Tuy nhiên, nhà hóa sinh Gary Patti cho biết: “Nếu bạn không có đúng loại vi khuẩn, đó là lúc vấn đề trở nên nghiêm trọng”.
- Sự tích tụ nguy hiểm: Khi vi khuẩn không thể giải quyết kịp lượng sorbitol (do ăn quá nhiều glucose, sorbitol hoặc cả hai), sorbitol sẽ tích tụ và chuyển đến gan.
- Chuyển hóa tại gan: Tại gan, sorbitol được chuyển đổi thành một dạng fructose. Fructose này thúc đẩy bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chức năng chuyển hóa (MASLD), gây tích tụ mỡ, viêm và sẹo gan.
Tranh luận từ phía công nghiệp thực phẩm
Không phải tất cả mọi người đều bị thuyết phục bởi những phát hiện này. Carla Saunders, chủ tịch Hội đồng Kiểm soát Calorie, cho rằng nghiên cứu này có những hạn chế vì dựa trên cá, loài vật không thể áp dụng trực tiếp cho con người.
Bà Saunders khẳng định: “Sorbitol đã được các cơ quan chức năng toàn cầu xác nhận là an toàn trong nhiều thập niên, đó là lý do tại sao nó là một lựa chọn phổ biến và được tin cậy trong hơn 53.000 sản phẩm trên toàn thế giới”.
Căn bệnh thầm lặng nhưng nghiêm trọng
MASLD là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng đến một trong ba người lớn tại Mỹ và đang gia tăng nhanh chóng ở trẻ em. Mặc dù phổ biến, nhiều người không nhận ra mình mắc bệnh vì nó thường không có triệu chứng ở giai đoạn đầu.
- Triệu chứng mờ nhạt: Tiến sĩ Leana Wen cho biết một số người có thể cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường hoặc đầy bụng ở phía trên bên phải bụng, nhưng những dấu hiệu này rất dễ bị bỏ qua.
- Chẩn đoán: Bác sĩ thường phát hiện bệnh tình cờ qua xét nghiệm máu hoặc siêu âm vùng bụng. Việc chẩn đoán dựa vào việc kết hợp các manh mối như thừa cân, tiểu đường, huyết áp cao và cholesterol cao.
Hướng điều trị và phòng ngừa
Nếu được phát giác sớm, MASLD có thể được cải thiện hoặc thậm chí đảo ngược.
- Thay đổi lối sống: Đây là trọng tâm điều trị, bao gồm giảm cân, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát các bệnh liên quan như tiểu đường.
- Thuốc: Mặc dù chưa có thuốc được phê duyệt riêng cho MASLD, hai loại thuốc Rezdiffra (resmetirom) và Wegovy (semaglutide) có thể hỗ trợ điều trị dạng tiến triển hơn của bệnh là MASH. Tuy nhiên, Tiến sĩ Wen lưu ý rằng các loại thuốc này nên được sử dụng kèm theo, chứ không thay thế cho việc thay đổi lối sống.
Nguồn: CNBC News
